Page Text
________________
નિમિત્તોનો પ્રભાવ
કર્મના બંધ, ઉદય, વિપાક ઇત્યાદિની વ્યવસ્થા જ એવી છે કે મોટે ભાગે નિમિત્ત વિના કર્મ ઉદયમાં આવી શકતું નથી. એમાં ક્યાંક અપવાદ દેખાય છે. પણ વાસ્તવિકતામાં તે પણ અપવાદ નથી. કોઈ પ્રબળ કર્મ હોય અને તેને ઉદયમાં આવવાનો સમય થઈ ગયો હોય તો તેને ઉદયમાં લાવવા યથાયોગ્ય નિમિત્તની સહાય લેવાય છે. માટે આપણે જો એમ કહીએ કે નિમિત્ત વિના કર્મ ઉદયમાં આવતું નથી - તો તેમાં ખાસ કંઈ વાંધો નહીં આવે. કર્મ પાંચ પ્રકારનાં નિમિત્તોને લઈને ઉદયમાં આવે છે. આ નિમિત્તો છે : દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભવ અને ભાવ. જો આપણે આ પાંચની રમત ધારી રમી શકીએ તો આપણે કર્મને થાપ આપી એક વખત છટકી જઈ શકીએ અને પછી તો અણીચૂક્યો સો વર્ષ જીવે એમ મળેલા સમયનો સદુપયોગ કરી ઘણું કરી શકાય. બાકી કર્મો પોતાની મેળે ઉદયમાં આવતાં હોય છે ત્યારે તે યથાયોગ્ય નિમિત્તોનો આધાર લેતાં જ હોય છે.
આપણાં કેટલાંય મહાભયંકર કર્મો મનુષ્યભવમાં ઉદયમાં આવી શકતાં નથી કારણ કે મનુષ્યભવનું નિમિત્ત ભયંકર કર્મોને ભોગવવા માટે અનુકૂળ નથી. જો ખૂબ સુખ ભોગવવાનું હોય તો તે માટે દેવલોકમાં જવું પડે. દેવલોક સિવાય અતિસુખ ભોગવી શકાય નહીં. ખૂબ દુઃખ ભોગવવા માટે નરકમાં જવું પડે. ભયંકર યાતના નરક સિવાય કયાંય છે નહીં. અમુક પ્રકારનાં કષ્ટો વેઠવા માટે પશુ-પક્ષી અને અલ્પવિકસિત જીવયોનિઓમાં જવું પડે. ભવ પ્રબળ નિમિત્ત છે. જ્યાં સુધી યથાયોગ્ય ભવ ન મળે ત્યાં સુધી અમુક કર્મો સત્તામાં પડ્યાં રહે એટલે કે તે સ્ટૉકમાં રહે, પણ ઉદયમાં ન આવી શકે.
આપણે જોઈ ગયા કે જીવ ભવમાં એક જ વાર આયુષ્ય બાંધી શકે છે અને તે બંધાઈ ગયા પછી તેમાં કોઈ ફેરફાર થઈ શકતો નથી. આ વાત ન જાણવાને લીધે અને ન સમજવાને લીધે ઘણી વાર માણસો મનુષ્યભવમાં મદ-મસ્ત થઈને મહાલે છે અને ઘોર હિંસા આદરે છે. જેનાં પરિણામ તેમને ભોગવવાં જ પડવાનાં છે. ભવનું નિમિત્ત ન મળે
૫૯
| SR No. | 005708 |
| Book Title | Karmvadna Rahasyo |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandrahas Trivedi |
| Publisher | Gurjar Agency |
| Publication Year | 2013 |
| Total Pages | 178 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |