________________
કર્મબંધનાં કારણો
૪૫ અંતરાયો પાડ્યા છે તેનું પરિણામ આપણે ભોગવીએ છીએ. કોઈને સુખશાંતિ ન લેવા દઈએ, સુખે ખાવા-પીવા ન દઈએ, કોઈને કોઈ કંઈ આપતું હોય તેમાં આડી જીભ નાખીને અટકાવીએ, કોઈના અંતરાયમાં રાચીએ પછી આપણા જીવનમાં અંતરાયો પડે તેમાં નવાઈ શી? ભર્યા ભાણાં ખવાય નહીં, સુંદર પત્ની ભોગવાય નહીં, દોમદોમ સાહેબી ઘરે હોય પણ પથારીમાં પડીને રાબ પીવાની હોય – આ બધા પ્રકારના અંતરાયો માટે વાસ્તવિકતામાં આપણે જ જવાબદાર છીએ. અંતરાયમાં તો સીધુંસાદું ગણિત છે અને હિસાબ ચોખ્ખો છે. જે અંતરાય તમને ખપતો નથી, તે અન્યના જીવનમાં ન પાડો તો આગળના ભાવોમાં તમને અંતરાય નહીં નડે. આ કર્મથી બચવાનો સચોટ માર્ગ છે કે આપણને જે ન ગમે તે અન્યને માટે ન કરવું, ન કરાવવું અને કોઈ કરતું હોય તેને ટેકો ન આપવો કે તેની પ્રશંસા ન કરવી. સૂક્ષ્મ રીતે જોઈએ તો હિંસા, જૂઠ, ચોરી, કપટ આદિનાં કાર્યો અન્યના જીવનમાં ઘણા અંતરાયો પાડે છે. માટે એવા ભાવોથી સજાગ રહેવું. અન્ય જીવોને પડેલા અંતરાયો દૂર કરવાથી, તેમના તરફ સહાનુભૂતિ રાખવાથી, એવા કોમળ ભાવો રાખનાર અંતરાય કર્મથી બચી જાય છે. એટલું જ નહીં પણ તેના હવે પછીના ભાવોમાં તેને અંતરાયો પડતા નથી. જો ઝીણવટથી વિચારીએ તો ઘણા અંતરાયો વિષે આપણે સભાન થઈ જઈએ. નોકર-ચાર કે આશ્રિત પશુ-પક્ષીની ઊંઘમાં વિક્ષેપ પાડવો, તેને કસમયે ઉઠાડવા એ પણ અંતરાય છે. તેઓ મોડા ખાવા બેઠા હોય ત્યારે વચ્ચે ઉઠાડવા તે પણ ભોજનનો અંતરાય છે. મોઢામાં ઘાસનો કોળિયો લેતા પશુને ડફણાં મારી કોળિયો ન લેવા દેવો કે લીધેલો કોળિયો ગળે ન ઊતરવા દેવો એ પણ અંતરાય છે. આપણા હાથ નીચે કામ કરતા કર્મચારીને મોડો છોડવો, તેને ખરા કામ વખતે છુટ્ટી ન આપવી આવા તો અસંખ્ય અતંરાયો આપણે હાલતાં ચાલતાં અન્યના જીવનમાં પાડીએ છીએ. જો આપણે અંતરાય કર્મની ગંભીરતા સમજ્યા હોઈએ તો ભાવિનાં ઘણાં અનિષ્ટોમાંથી સરળતાથી આપણે ઊગરી જઈએ.