________________
૩૪
કર્મવાદનાં રહસ્યો
જશે એટલે કે મનુષ્ય થશે, દેવ થશે, પશુ-પક્ષી થશે કે નારકીમાં જશે તે નકકી થઈ જાય છે. વળી જે તે ગતિમાં તે કેટલું રહેશે તેનો આધાર ગ્રહણ કરેલા કર્મ-પરમાણુઓના જથ્થા ઉપર રહેલો હોય છે. જીવ સાથે જડાઈ ગયેલા આ પરમાણુઓ જ્યાં સુધી ભોગવાઈને કે કોઈ આકસ્મિક કારણથી ખરી ન પડે ત્યાં સુધી માણસનું મૃત્યુ થતું નથી. જો કોઈ જીવ, મિથ્યા આહાર-વિહાર-વ્યસનોઅકસ્માત-ભય-શોક ઇત્યાદિ કારણોને લઈને આયુષ્યના પરમાણુઓ જલદીથી ભોગવી નાખે-ખપાવી દે તો તેનું મૃત્યુ થાય. જે જીવ સ્વાથ્ય ઈત્યાદિના નિયમો પાળી સાચવીને રહે છે તેનો આયુષ્યના કર્મપરમાણુઓનો જથ્થો વપરાતાં વાર લાગે છે અને તેથી તે લાંબુ જીવે છે. પ્લેન તૂટે કે કોઈ અકસ્માત થાય ત્યારે તેના પ્રવાસીઓના આયુષ્યના પરમાણુઓ આઘાત-પ્રત્યાઘાતથી એક સાથે ભોગવાઈને પૂરા થઇ જાય છે માટે બધા મરી જાય છે, નહીં કે બધાંનાં મૃત્યુનાં ઘડીપળ નક્કી હતાં. જે કોઈ અપવાદરૂપે બચી જાય છે તેનું કારણ એ છે કે તેના આયુષ્યના પરમાણુઓ એટલા સજ્જડ તેમજ ગાઢ હતા કે અકસ્માતનો આઘાત-પ્રત્યાઘાત તે જીરવી શક્યા અને જીવથી છૂટા ન પડી શકયા. આવા પ્રસંગો વધારે અપવાદરૂપ છે નિયમરૂપ નથી. જે અપવાદ છે તેને આધારે આપણે જીવનનું આયોજન કરીએ તો મોટે ભાગે નિષ્ફળ જઈએ. એ જ રીતે દારૂના કે ડ્રગ્સના વ્યસનમાં ફસાયેલા માણસ સત્વરે પોતે બાંધેલા આયુષ્યના પરમાણઓ ભોગવી નાખે છે પરિણામે તે વહેલો મરે છે.
જો આયુષ્યને નિશ્ચિત જ કહેવું હોય તો એ રીતે કહી શકાય કે જે જથ્થામાં જીવે આયુષ્યના પરમાણુઓ ગ્રહણ કરેલા છે તે જથ્થો નિશ્ચિત છે પણ તે કેટલા કાળમાં ભોગવી લેશે કે વેડફી નાખશે કે અકસ્માતથી ખલાસ થઈ જશે તે કાળ નકકી નથી હોતો. જેમ કોઈ માણસે પોતાના પુત્રો માટે ચાર કરોડ રૂપિયા મૂકયા છે. તેના ચારેય પુત્રોને ભાગે કરોડ-કરોડ રૂપિયા આવે છે. હવે આ ચારેય પુત્રો