Adhyatmamatpariksha Shabdasha Vivechan Part 02

SR No.: 005702
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2001
Total Pages: 246
Language: Gujarat
Classification: Book_Gujarati
File Size: 24 MB

Page 23

३६८
અધ્યાત્મમતપરીક્ષા
गाथा - ७३-७४
टी51 :- अथ सिद्धत्वप्रतिबन्धकस्तद्व्यवहारप्रतिबन्धकश्च दोषो जिनेषु सन्नप्यकिञ्चित्करः, कैवल्यप्रतिबन्धकदोषविलयेन तद्व्यवहारस्य तन्नान्तरीयकनिर्दोषत्वव्यवहारस्य च निराबाधत्वादिति यदि ते शरदां शतं परिभाव्योत्तरं दद्युस्तर्हि क्षुत्पिपासयोरपि कैवल्यप्रतिबन्धकत्वे प्रमाणाभावात्, कथमेकं सीव्यतां नापरप्रच्युतिः ? घातिकर्मक्षयजन्यकेवलज्ञानं हि घातिकर्माणि तदविनाभाविनः परिणामा वा प्रतिबध्नन्ति, नवघाति वेदनीयं कर्म तज्जन्यक्षुत्पिपासापरिणामौ वा । अत एव घातिकर्मजन्यानेवाऽष्टादशदोषान्दानान्तरायादीन् साधु (सत्य) परिभाषन्ते प्रगल्भाः ।
तदाहु:
अन्तराया दानलाभवीर्यभोगोपभोगगाः । हासो रत्यरती भीतिर्जुगुप्सा शोक एव च ॥१॥
कामो मिथ्यात्वमज्ञानं निद्रा चाविरतिस्तथा । रागो द्वेषश्च नो दोषास्तेषामष्टादशाप्यमी ||२||[ ]इति| अत्र च केवलज्ञानं प्रति सर्व एवैते प्रतिबन्धकाः, केवलज्ञानकेवलदर्शनक्षायिकसम्यक्त्वचारित्रदानादिलब्धिपञ्चकं प्रत्यज्ञाननिद्रामिथ्यात्वाविरत्याद्यन्तरायाणां पृथगेव वा प्रतिबन्धकत्वं, न चेदं परोक्तदोषेषु संभवति, न हि क्षुत्पिपासयोः कामादेरिव चारित्रप्रतिबन्धकत्वं दृष्टमिष्टं वा, अन्यथा तेनैव ताभ्यां तदतिक्रमप्रसङ्गात्। नापि तयोर्ज्ञानादिप्रतिबन्धकत्वमस्ति । 'बलापचयजनकतया तयोरीर्यासमितिश्रुताभ्यासादिविरोधिताया दृष्टत्वात् क्षायिकचारित्रज्ञानप्रतिबन्धकत्वमप्यनुमीयत' इति चेत् ? न अनभ्यासादेरिव तयोः क्षायिकज्ञानाद्यप्रतिपन्थित्वात्, क्षुदादेः स्वजनकबहिरिन्द्रियवृत्तिप्रतिपन्थितयैव ज्ञानप्रतिपन्थित्वात्, अन्यथा मिथ्यात्वोदय इव क्षुदाद्युदयेऽपि प्राप्तज्ञानोपक्षयप्रसङ्गात्, न चैवमस्ति प्रत्युत क्षुदाद्युदयं सहमानानां शुभभाववतां महर्षिणां तत्प्रवृद्धिरेव श्रूयत इति ।
टीडार्थ :- ‘अथ'थी पूर्वपक्षी=आध्यात्मिको उहे छे } डैवल्यप्रतिबंध घोषना विसधने डारो तद्द्रव्यवहारनुं= કેવલીપણાના વ્યવહારનું, અને તદ્ અવિનાભાવી=કેવલીપણાના અવિનાભાવી, નિર્દોષપણાના વ્યવહારનું નિરાબાધપણું હોવાથી, સિદ્ધપણાનો પ્રતિબંધક એવો અને તર્વ્યવહારનો પ્રતિબંધક–સિદ્ધપણાના વ્યવહારનો પ્રતિબંધક, એવો દોષ=મનુષ્યપણું, જિનોમાં હોવા છતાં અકિંચિત્કર છે. એ પ્રમાણે તેઓ સો શરદઋતુ=સો વર્ષ, પરિભાવન કરીને ઉત્તર આપે તો ક્ષુધાપિપાસાના પણ કૈવલ્યપ્રતિબંધકપણામાં પ્રમાણનો અભાવ હોવાથી એક સાંધતાં બીજાની પ્રચ્યુતિ કેમ નથી? અર્થાત્ એક સાંધતાં બીજું તૂટે છે. તેમાં હેતુ કહે છે –
'घातिकर्म' ४ रसाथी घातीर्मना क्षयथी ४न्य देवलज्ञानने घातीर्भों अथवा तद्दुञविनाभावी परिणामो= ચારિત્રમોહનીય - મિથ્યાત્વ- અજ્ઞાન આદિ પરિણામો, પ્રતિબંધ કરે છે; પરંતુ અઘાતી વેદનીયકર્મ કે તજન્ય ક્ષુધાપિપાસા પરિણામ પ્રતિબંધ કરતા નથી. આથી કરીને જ બુદ્ધિશાળીઓ ઘાતીકર્મથી જન્ય જ દાનાંતરાયાદિ खढार घोषोने साधु=सत्य, घोष तरी उहे छे. ते ऽधुं छे -
छान, लाल, वीर्य, लोग अने उपयोग से पांय अंतरायो; हास्य, रति, भरति, लय, दुगुप्सा अने શોક; અને કામ, મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન, નિદ્રા અને અવિરતિ તથા રાગ અને દ્વેષ; આ અઢાર દોષો તેઓને=કેવલીભગવાનને હોતા નથી.