________________
અહીં પાત્ત પદ માત્ર કપાલપરક નથી, પણ અવયવપરક છે. તેથી જ્યાં આશ્રયનાશથી તાદશસંયોગાદિનો નાશ શક્ય નથી એવા પરમાણ્વાકાશસંયોગાદિની નિત્યતાનો પ્રસંગ અનિવાર્ય છે. ઇત્યાદિ, અધ્યાપક પાસેથી બરાબર સમજી લેવું. કપાલટ્રૂયના વિભાગના જનક કપાલના કર્મથી જ કપાલાકાશનો વિભાગ જન્ય છે. આવું શા માટે માનતા નથી ? આ શંકા નહીં કરવી જોઇએ. કારણ કે એક જ કર્મમાં (કપાલાદિકર્મમાં), આરંભકસંયોગપ્રતિદ્રુદ્ઘિ(ઘટાઘારંભકકપાલાદિહ્રયસંયોગવિરોધિ)વિભાગનું જનકત્વ અને અનારંભકસંયોગ (ઘડાઘનારંભકકપાલાકાશસંયોગ)પ્રતિદ્વન્નૂિવિભાગ(કપાલાકાશવિભાગ)નું જનકત્વ એ બંન્ને વિરુદ્ધ હોવાથી એ બંન્ને વિરોધિ ધર્મોને માની શકાશે નહીં. અન્યથા એક જ કર્મમાં આરંભકસંયોગપ્રતિન્દ્રન્દ્રિવિભાગ(કપાલાદિદ્રયવિભાગ)જનકત્વ અને અનારંભકસંયોગપ્રતિદ્વન્ત્િવિભાગજનકત્વ આ બન્ને ધર્મોને માનીએ તો વિકસિત થતા કમલની કળીના ભંગનો પ્રસંગ આવશે. અર્થાત્ કમલની કળી વિકસિત જ નહીં થાય. કારણ કે વિકસિઁત થતાં કમલમાં અગ્રદેશાવચ્છેદેન અનારંભકસંયોગપ્રતિદ્રુન્દ્રિવિભાગનું જનક કર્મ હોવાથી એ કર્મ, મૂલાવચ્છેદેન આરંભકસંયોગપ્રતિદ્રુન્દ્રિવિભાગનું પણ જનન કરે તો કમલની કળી વિકસિત થવા પૂર્વે જ નાશ પામશે. તેથી માનવું જોઇએ કે જો આ કર્મ, અનારંભકસંયોગપ્રતિદ્વન્ક્રિ વિભાગને ઉત્પન્ન કરે તો આરંભકસંયોગપ્રતિદ્વન્ધ્રિવિભાગને ઉત્પન્ન નહીં કરે. કારણમાત્રના (કપાલદ્વયના) વિભાગથી જ; દ્રવ્યનાશ (ઘટ-નાશ)ની પૂર્વે દેશાન્તરવિભાગ(કપાલાકાશવિભાગ) શા માટે નથી થતો ? આવી શંકા નહીં કરવી જોઇએ; કારણ કે આરંભકસંયોગપ્રતિદ્રુન્દ્રિવિભાગ(કપાલદ્રયવિભાગ) વદ્ અવયવનો (કપાલનો) દ્રવ્યની વિદ્યમાનતામાં અર્થાત્ દ્રવ્યનાશ વિના દેશાન્તરથી (આકાશથી) વિભાગ સંભવિત
૬૧
