________________
क्षण्यमेव, न त्वर्थवैलक्षण्यमिति चेन्न । विनाऽर्थभेदं घटात् पृथगितिवद् घटो न पट इत्यत्राऽपि पञ्चमी प्रसङ्गात् । तस्माद् यदर्थयोगे पञ्चमी सोऽर्थो नजान्योन्याभावतो भिन्नो गुणान्तरं कल्प्यत इति ॥११२।११३।११४॥
. : વિવરણ : પૃથકત્વનું નિરૂપણ કરે છે - કારિકાવલીમાં સહયાવત્... ઇત્યાદિ ગ્રંથથી. પૃથવપ્રયાસTધાર... ઈત્યાદિ – આશય એ છે કે “આ આનાથી પૃથફ છે' ઈત્યાઘાકારક પૃથફપ્રત્યયના અસાધારણકારણને પૃથફત્વ કહેવાય છે. પૃથફત્વની નિત્યતા વગેરે સંખ્યાની જેમ છે, એ વસ્તુને સ્પષ્ટ કરે છે – તથા દિ... ઈત્યાદિ ગ્રંથથી. આશય એ છે કે નિત્યદ્રવ્યમાં વૃત્તિ એકત્વ નિત્ય છે. અને અનિત્યમાં વૃત્તિ એકત્વ અનિત્ય છે. અનિત્યવૃત્તિ એકત્વ સ્વાશ્રયોત્પત્તિના દ્વિતીયક્ષણે ઉત્પન્ન થાય છે. અને એની પ્રત્યે સ્વાશ્રય (એકત્વાશ્રયઘટાદ)અવયવગત એકત્વ અસમાયિકારણ છે. તેમ જ અનિત્યદ્રવ્યવૃત્તિ એકત્વ આશ્રયના (સ્વાશ્રયના) નાશથી નાશ પામે છે. આવી જ રીતે એકપૃથફત્વ અર્થાત્ એકદ્રવ્યસમવેતપૃથફત્વ પણ નિત્યવૃત્તિ નિત્ય અને અનિત્યવૃત્તિ અનિત્ય છે... ઈત્યાદિ સમજી લેવું. તેમ જ દ્વિવાદિ સંખ્યાની જેમ કયાદિસમવેત દ્વિપૃથફલ્વાદિ સર્વત્ર અનિત્ય છે. અપેક્ષાબુદ્ધિથી જન્ય છે અને અપેક્ષાબુદ્દધ્યાદિના નાશથી નાશ પામે છે... ઈત્યાદિ પણ સ્વયં સમજી લેવું. . • નન્વયમસ્માત... ઇત્યાદિ - આશય એ છે કે આ આનાથી પૃથક છે' ઇત્યાદિ પ્રતીતિ અન્યોન્યાભાવનું અવગાહન કરતી હોવાથી તાદશ પ્રતીતિના અનુરોધથી - અન્યોન્યાભાવથી અતિરિક્ત પૃથકત્વ'ને ગુણાન્તર માનવાની આવશ્યકતા નથી. તાદશપ્રતીતિના અનુરોધથી ‘પૃથફત્વને
પપ
