________________
આવશ્યક હોવાથી ‘ટનાશપિ' ઇત્યાદિ કહેવું યોગ્ય નથી. તત્વન્તરસંયોગ સ્થળે પૂર્વપટાદિનો નાશ માન્યા વિના ચાલે એવું નથી, એ વસ્તુને સ્પષ્ટ કરે છે – જિગ્ન... ઈત્યાદિ ગ્રંથથી - આશય એ છે કે જે લોકો પટના નાશ વિના તન્વન્તરના સંયોગથી પરિમાણાધિક્યને માને છે, તેમને એ પૂછવું જોઈએ કે જે તત્વન્તરના સંયોગથી પટમાં પરિમાણાધિક્ય થાય છે તે તત્વન્તર તે પટના અવયવ છે કે નહીં? જો એ તન્વન્તર, પટના અવયવ છે તો એ તત્ત્વન્તરના સંયોગ પૂર્વે પટ જ ન હોવાથી પટના પરિમાણાધિક્યનો સંભવ જ નથી. જો એ તત્વન્તર, પટના અવયવ નથી તો એ પટના અવયવથી ભિન્ન એવા ઘટાદિદ્રવ્યના સંયોગથી જેવી રીતે પટના પરિમાણાધિક્યનો સંભવ નથી. એવી જ રીતે પટના અવયવથી ભિન્ન એ તન્વન્તરના સંયોગથી પણ પટના પરિમાણાધિજ્યનો સંભવ નથી. તેથી તન્વન્તરસંયોગથી પૂર્વપટનાશ, તેથી પટાન્તરની ઉત્પત્તિ અને તે પટમાં પરિમાણની ઉત્પત્તિ થાય છે. એ વસ્તુનો અવશ્ય સ્વીકાર કરવો જોઈએ. આવી અવસ્થામાં પણ અર્થાત્ પૂર્વપટનો નાશ અને પટાન્તરની ઉત્પત્તિ થવા છતાં પણ જે પ્રત્યભિજ્ઞા (“તે જ આ પટ છે” ઇંત્યાઘાકારક જ્ઞાન) થાય છે, તે પટાદિના સાજાત્યનું અવગાહન કરે છે. એ સમજી શકાય છે. અન્યથા “સૈવ સીપતિ' ઈત્યાઘાકારક પ્રત્યભિજ્ઞા સ્થળે પણ પૂર્વદીપકલિકાનો નાશ અને દીપકલિકાન્તરની ઉત્પત્તિ, સર્વવાદીસમ્મત હોવા છતાં માની શકાશે નહીં. ‘પૂર્વપટના તતુઓ તત્વન્તરના સહકારથી પૂર્વપટની વિદ્યમાનતામાં જ પટાન્તરનો આરંભ કરે છે.” આ પ્રમાણે નહીં કહેવું જોઈએ. કારણ કે મૂર્ત બે દ્રવ્યોની અભિન્ન(એક) દેશ(સમાયિકારણ)માં વૃત્તિતા વિરુદ્ધ હોવાથી એક જ તખ્તઓમાં પૂર્વપટ અને પટાન્તર આ બે પટોની વૃત્તિતા અસંભવિત છે.
પ૩
