________________
ઇત્યાદિ – આશય એ છે કે - ઉષ્ણસ્પર્શ, ગુરુત્વ, વેગ, દ્રવત્વ, સંયોગ અને વિભાગ, આ ગુણોમાં અસામાયિકારણત્વ અને નિમિત્તકારણત્વ છે. અવયવનો ઉષ્ણસ્પર્શ અવયવીના ઉષ્ણસ્પર્શની પ્રત્યે અસમાયિકારણ છે. અને પાકજ રૂપાદિમાં તે નિમિત્તકારણ છે. ગુરુત્વ, (અવયવગત) અવયવીના ગુરુત્વનું અસમાયિકારણ છે. તેમ જ ગુરુત્વ સ્વાશ્રયવૃત્તિપતનનું અસમવાયિકારણ છે. અને અભિઘાતની પ્રત્યે ગુરુત્વ નિમિત્તકારણ છે. આવી જ રીતે વેગ, વેગ તથા સ્પન્દનનું અસમવાધિકારણ છે અને અભિઘાતનું નિમિત્તકારણ છે. તેમ જ દ્રવત્વ, દ્રવત્વ અને સ્પન્દનનું અસમવાયિકારણ છે અને સંગ્રહ (પિંડીભાવકારણભૂતસંયોગવિશેષ)નું નિમિત્તકારણ છે. ભુરીદંડનો સંયોગ; શબ્દમાં નિમિત્ત છે. અને ભેટ્યકાશસંયોગમાં અસમવાયિકારણ છે. અર્થાત્ ભર્યવચ્છિન્નઆકાશ સાથેના દંડસંયોગની પ્રત્યે ભેરીદંડનો સંયોગ અસમવાધિકારણ છે. આવી જ રીતે વંશદલદ્રયનો વિભાગ, શબ્દનું નિમિત્તકારણ છે. અને વંશદલાકાશવિભાગની પ્રત્યે અસમવાધિકારણ છે. ઈત્યાદિ ઉકત રીતે વિચારવું. શેષ
સ્પષ્ટ પ્રાયઃ છે. ‘વિભુના વિશેષગુણો અને સંયોગ તથા વિભાગ, દૈશિક અવ્યાપ્યવૃત્તિ છે.” એ પૂર્વે જણાવ્યું છે. ॥ इति मुक्तावलीविवरणे गुणनिरूपणे गुणसाधर्म्यकथनम् ॥
૦૦ प्रत्येकगुणनिरूपणम् ।
વિની | चक्षुाह्यं भवेद्रूपं, द्रव्यादेरुपलम्भकम् । चक्षुषः सहकारि स्यात्, शुक्लादिकमनेकधा ॥१००॥
મુવર્તી | चक्षुरिति । रूपत्वजातिस्तु प्रत्यक्षसिद्धा । रूपशब्दोल्लेखिनी
૧૬
