________________
यौगपद्यनिषेधात्, तत्कथं सिषाधयिषाविरहविशिष्टत्वं सिद्धेर्विशेषणमिति चेन्न ।
यत्र वह्निव्याप्यधूमवान्पर्वतो वह्निमानिति प्रत्यक्षं स्मरणं वा ततः सिषाधयिषा, तत्र पक्षतासम्पत्तये तद्विशेषणस्याऽऽवश्य
ત્ ।
વિવરણ –
છે
પરામર્શસ્વરૂપકારણ હોય અને સિદ્ધિસ્વરૂપ પ્રતિબંધક હોય ત્યારે સિષાયયિષા થાય તો તેને ઉત્તેજક માનીને તદ્દભાવવિશિષ્ટસિન્ધ્યભાવને અનુમિતિની પ્રત્યે કારણ માની શકાય, પરન્તુ એ સંભવિત નથી. આ આશયથી શંકા કરે નનુ યત્રેત્યાદ્રિ ।। આશય એ છે કે, જ્યાં પરામર્શના બીજાક્ષણમાં સિદ્ધિ (સાધ્યનો નિશ્ચય) થઈ ત્યારબાદ સિદ્ધિના અવ્યવહિતોત્તરક્ષણમાં સિષાધચિષા થઈ, ત્યાં સિષાધયિષાના ક્ષણમાં પરામર્શનો નાશ થવાથી સિષાધચિષાના અવ્યવહિતોત્તરક્ષણમાં અનુમિતિ થતી નથી. આવી જ રીતે જ્યાં સિદ્ધિ, પરામર્શ અને સિષાધચિષા ક્ષણના ક્રમે થઈ છે, ત્યાં સિષાધચિષાના કાળમાં સિદ્ધિનો નાશ થવાથી સિદ્ધિ સ્વરૂપ પ્રતિબંધકના અભાવના કારણે સિષાધયિષાના અવ્યવહિતોત્તરક્ષણમાં અનુમિતિ થાય છે. જ્યાં અનુક્રમે સિષાચિષા, સિદ્ધિ અને પરામર્શ થાય છે, ત્યાં પરામર્શના કાળમાં સિષાષયિષા જ નથી. આવા સ્થળે કેવલ સિદ્ધિને પ્રતિબંધક માનીને પણ પરામર્શના અવ્યવહિતોત્તરક્ષણમાં અનુમિતિનું વારણ શક્ય છે. આવી જ રીતે જ્યાં અનુક્રમે પરામર્શ, સિષાધચિત્રા અને સિદ્ધિ; સિદ્ધિ, સિષાધચિષા અને પરામર્શ; તેમજ સિષાધયિષા, પરામર્શ અને સિદ્ધિ થાય છે, ત્યાં પરામર્શ કે સિદ્ધિના કાળમાં સિષાધયિષા ન હોવાથી કેવલ સિદ્ધિ સ્વરૂપ પ્રતિબંધકને માનીને અનુમિતિની ઉત્પત્તિનો અભાવ કે ઉત્ત્પત્તિને ઉપપન્ન કરી શકાય છે. ઉપર જણાવેલા
३७
-
-
