________________
वत्वनो निवेश श सेवो. 'विशिष्टं शुद्धान्नातिरिच्यते' - मा ન્યાયથી વિશિષ્ટ સત્તા અને શુદ્ધસત્તા એક હોવાથી તાદશગુણાદિનિરૂપિતવૃત્તિતા ઉભયમાં હોવા છતાં વૃત્તિતાવચ્છેદકસત્તાત્ર મનાય છે. વિશિષ્ટસત્તાત્વસ્વરૂપ હેતુતાવચ્છેદક અહીં વૃત્તિતાવ છે દક ન હોવાથી તાદશવૃત્તિતાનવચ્છેદકહેતુતાયછેદકધર્મવન્વરૂપ વ્યાપ્તિ પ્રકૃતહેતુમાં હોવાથી અવ્યાપ્તિ નહીં આવે. આથી સમજી શકાય છે કે 'साध्यतावच्छेदकसम्बन्धेन साध्यवत्त्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकभेदाधिकरणतावनिरूपितहेतुतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नवृत्तितानवच्छेदकहेतुतावच्छेदकधर्मवत्त्वं व्याप्तिः'' मा प्रमाणे 'साध्यवदन्याऽवृत्तित्वं व्याप्तिः' मा सक्षानुं तात्पर्य छे.
कारिकावली । अथ वा हेतुमनिष्ठविरहाप्रतियोगिना । साध्येन हेतोरैकाधिकरण्यं व्याप्तिरुच्यते ॥६९॥
मुक्तावली । ननु केवलान्वयिनि ज्ञेयत्वादौ साध्ये साध्यवदन्यस्याऽप्रसिद्धत्वादव्याप्तिः । किञ्च सत्तावान् जातेरित्यादौ साध्यवदन्यस्मिन् सामान्यादौ हेतुतावच्छेदकसम्बन्धेन समवायेन वृत्तेरप्रसिद्धत्वादत आह-अथवेति । हेतुमति निष्ठा-वृत्ति र्यस्य स तथा विरह:-अभावः, तथा च हेत्वधिकरणवृत्तिर्योऽभावस्तदप्रतियोगिना साध्येन सह हेतोः सामानाधिकरण्यं व्याप्तिरुच्यते । ___ अत्र यद्यपि वह्निमान् धूमादित्यादौ हेत्वधिकरणपर्वतादिवृत्त्यभावप्रतियोगित्वं तत्तद्वक़्यादेरस्तीत्यव्याप्तिः । न च समानाधिकरणवनिधूमयोरेव व्याप्तिरिति वाच्यम् । तत्तद्वन्यादेरप्युभया- . भावसत्त्वाद् एकसत्त्वेऽपि द्वयं नास्तीति प्रतीतेः । गुणवान् द्रव्यत्वादित्यादावव्याप्तिश्च । तथाऽपि प्रतियोगितानवच्छेदकं यत् साध्यतावच्छेदकं तदवच्छिन्नसामानाधिकरण्यं व्याप्तिरिति वाच्यम् । ननु
૧૩