Karikavali Muktavali Vivaran Part 01

SR No.: 005698
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandraguptasuri
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
Publication Year: 1987
Total Pages: 198
Language: Gujarat
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 75

૭
*
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ. પૃથ્વી જલ તેજ અને વાયુ આ ચાર દ્રવ્યોનું સાધમ્ય દ્રવ્યારંભકત્વ પણ છે. યદ્યપિ દ્રવ્યના અનારંભિક ઘટાદિ દ્રવ્યમાં દ્રવ્યસમવાધિકારણત્વસ્વરૂપ દ્રવ્યારંભકત્વ ન હોવાથી ઘટાદિમાં અવ્યાપ્તિ આવે છે, પરંતુ દ્રવ્યારંભકત્વનું તાત્પર્ય “વ્યસમાયિકારણવૃત્તિ-દ્રવ્યત્વવ્યાપ્ય જાતિમત્વ હોવાથી તાદશ દ્રવ્યસમાધિ કારણ વૃત્તિ દ્રવ્યત્વવ્યાપ્ય પૃથ્વીવાદિ જાતિમત્ત્વ ઘટાદિમાં હેવાથી તેમાં અવ્યાપ્તિ નહીં આવે. કેવલદ્રવ્યત્વવ્યાપ્યજાતિમત્ત્વ આત્માદિમાં હેવાથી તેમજ કેવલરામવાયિકારણ [ગુણાદિસમાયિકારણ વૃત્તિદ્રવ્યત્વવ્યાપ્ય જાતિમત્ત્વ પણ આત્માદિમાં હોવાથી તેમાં અતિવ્યાપ્તિ આવશે તેના નિવારણ માટે “વ્યસમાયિકારણવૃત્તિ' પદનું ઉપાદાના ' કર્યું છે. આત્મવાદિ જાતિ દ્રવ્યના સમવાયિકારણમાં વૃત્તિ ન હોવાથી આત્માદિમાં અતિવ્યાપ્તિ નહીં આવે. દ્રવ્યત્વવ્યાપ્ય” પદનું ઉપાદાન ન કરીએ તે દ્રવ્યના સમવાયિકારણ કપાલાદિમાં રહેનારી જે દ્રવ્યવાદિજાતિ તવત્વ તે કાલાદિમાં પણ હોવાથી તેમાં અતિવ્યાપ્તિ આવશે તેના નિવારણ માટે દ્રવ્યત્વવ્યાપ્યપદનું ઉપાદાન કર્યું છે. દ્રવ્યત્વાદિ જાતિ દ્રવ્યત્વની વ્યાપ્ય ન હોવાથી તેને લઈને કાલાદિમાં અતિવ્યાપ્તિ નહીં આવે. યવપિ દ્રવ્યત્વની વ્યાપ્ય દ્રવ્યત્વ જાતિ પણ છે કારણ કે સ્વનું વ્યાપ્યત્વ સ્વમાં પણ મનાય છે. તેથી તાદશદ્રવ્યત્વવ્યાપ્ય દ્રવ્યત્વજાતિને લઈને કાલાદિમાં અતિવ્યાપ્તિ દુરૂદ્ધર જ છે. પરંતુ પ્રકૃતિ સ્થળે દ્રવ્યત્વવ્યાપ્યત્વ દ્રવ્યત્વચૂનવૃત્તિત્વ સ્વરૂપ સમજવું અથવા દ્રવ્યવભિન્નત્વવિશિષ્ટદ્રવ્યત્વવ્યાપ્યત્વ સમજવું. તેથી દ્રવ્યત્વજાતિ દ્રવ્યત્વની વ્યાપ્ય હોવા છતાં દ્રવ્યવન્યૂનવૃત્તિ નથી તેમજ દ્રવ્યત્વભિન્ન પણ નથી તેથી તેને લઈને કાલાદિમાં અતિવ્યાપ્તિ નહીં આવે. આવી જ રીતે પૂર્વે પણ અને આગળ પણ જ્યાં જ્યાં તદ્દવ્યાખ્યત્વને નિવેશ છે ત્યાં ત્યાં એકાદશજ વ્યાખ્યત્વ આવશ્યક્તાનુસાર સમજી લેવું.
અભ્યાખ્યવૃત્તિ-ક્ષણિકવિશેષગુણવત્વ, આત્મા અને આકાશનું સાધચ્યું છે. વિભુ સ્વરૂપ આત્મામાં પણું શરીરાવર છે જ જ્ઞાનાદિ