Page Text
________________
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ mno
સ્વનિર્મિત કારિકાવલીને ચિરતની ઉક્તિઓ દ્વારા વિસ્તારવાની પ્રતિજ્ઞાને કરનારા ગ્રંથકારે પોતે પદાર્થોને વિભાગ દ્રવ્યવાદિરૂપે કેમ કર્યો ? પૂર્વ પુરૂષએ થે દિવિ માવામાવર, મારા ઘરુવિધઃ માતુ”, આ રીતે ભાવવાભાવવરૂપે કરેલા વિભાગનું અનુસરણ કેમ ન કર્યું ? આ શંકાનું સમાધાન કરતા કહે છે, બત્ર સતમ ...ઈત્યાદિ આશય એ છે કે અહીં સપ્તમ પદાર્થમાં અભાવત્વનું પ્રતિપાદન કર્યું હોવાથી પૂર્વેના છ પદાર્થોમાં ભાવવાનું જ્ઞાન થાય છે તેથી પદાર્થોનું ભાવન પૃથગૂ નિરૂપણ નથી કર્યું. યદ્યપિ જેમ એકાદ વ્યક્તિમાં બ્રાહ્મણત્વનું પ્રતિપાદન કરવા માત્રથી તદિતર વ્યક્તિઓમાં અબ્રાહ્મણત્વનું જ્ઞાન થતું નથી. તેમ સપ્તમમાં અભાવત્વના પ્રતિપાદનમાત્રથી પૂર્વના છ પદાર્થોમાં ભાવનું પ્રતિપાદન શક્ય નથી, પરંતુ પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ “ચ્ચે કુળતા ઈત્યાદિગ્રંથ વિભાગગ્રંથ હોવાથી સપ્તમમાં અભાવત્વના પ્રતિપાદનના કારણે જ છ માં ભાવત્વનું જ્ઞાન થઈ જાય છે કારણ કે તત્તદ્દનો. વિભાગ, તતદર્થતાવરછેદક વ્યાપ્ય અને પરસ્પર વિરૂદ્ધધર્મોવર છેદેન કરાય છે. સપ્તમ પદાર્થવૃત્તિ અભાવ ધર્મ દ્રવ્યત્યાદિને વિરૂદ્ધ ન હોય અને પૂર્વ છમાં પણ વૃત્તિ હોય તે અભાવત્વાદિરૂપે પદાર્થને વિભાગ જ અસંગત થાત, તેથી સ્પષ્ટ છે કે સપ્તમ પદાર્થ વૃત્તિ અભાવત્વ પૂર્વ છ પદાર્થમાં ન હોવાથી છ માં ભાવ છે જ. દ્રવ્યાદિ સાત પદાર્થો વૈશેષિક નયમાં પ્રસિદ્ધ છે. ન્યાયમતમાં પણ અવિરૂદ્ધ છે કારણ કે ન્યાયદર્શન પ્રસિદ્ધ પ્રમાણાદિ સેળ પદાર્થોને. સમાવેશ દ્રવ્યાદિ સાતમાં થઈ જાય છે. એ વસ્તુનું પ્રતિપાદન ન્યાયભાષ્યમાં કરેલું છે. તેથી જ ન્યાયચિંતામણિમાં શક્તિ અને સાશ્યાદિ પદાર્થોમાં સપ્તપદાર્થભિન્નત્વની શંકા કરી છે. અન્યથા. દ્રવ્યાદિ સપ્ત પદાર્થો સ્વમતમાં વિરૂદ્ધ હેત તે ચિંતામણિગ્રંથમાં ડિશ પદાર્થભિનવની શંકાને શક્તિ-સાશ્યાદિમાં કરી હોત.
રજુ કથા ઈત્યાદિ-આશય એ છે કે ઈધનાદિ સકલસામગ્રીની વિદ્યમાનતામાં પણ મણિ મંત્રાદિ સમવધાનમાં
| SR No. | 005698 |
| Book Title | Karikavali Muktavali Vivaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Mokshaiklakshi Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |