________________
આચારાંગસૂત્ર
૪૨. જબ! જે, આ સંસારમાં જીવો એકબીજાને આશ્રયીને સર્વ સ્થળે
રહેલા છે, તે રીતે વનસ્પતિને આશ્રયીને પણ બીજા અનેક જીવો. રહેલા છે. તેનું સ્વરૂપ જાણીને તે જીવોને પરિતાપ ન થાય તેવું સંયમી જીવન સંયમી પુરુષે જીવે છે. . પરંતુ, “અમે ગૃહત્યાગી (અણગાર) છીએ”—એવું બેલનારા. કેટલાક અન્ય સાધુઓ વનસ્પતિ સંબંધી આરંભ-સમારંભમાં કાર્યો દ્વારા આ વનસ્પતિકાયના જીવોની અને તેની સાથે સંલગ્ન
બીજા પણ અનેક જીવોની અનેક પ્રકારના શસ્ત્રોવડે હિંસા કરે છે. ૪૩. સર્વજ્ઞ ભગવાને આ સર્વ ક્રિયાઓનું જ્ઞાન મેળવી જીવહિંસાથી
અટકી, નિર્દોષ જીવન જીવવાનો વિવેક સમજાવેલ છે. પરંતુ, લેકો આ ક્ષણભંગુર શરીરને હૃષ્ટપુષ્ટ બનાવી તેને વધુ ટકાવવા, માન-કીર્તિ તથા પૂજા-પ્રતિષ્ઠા મેળવવા માટે, જન્મત્સવ તથા મૃત્યુ પછી કરાતા ભેજન સમારંભ નિમિત્તે, વૃદ્ધાવસ્થા તથા મૃત્યુથી બચવા માટે અર્થાત્ અજર-અમર થવા કરાતી કાયાકલ્પાદિ કિયાઓ નિમિત્તે, તથા બીજા અનેકવિધ દુઃખો મટાડવા માટે,
કે મુક્તિ મેળવવાના ઉદ્દેશથી - વનસ્પતિના જીવોની હિંસા થાય તેવા આરંભ-સમારંભ પિતે કરે છે,
બીજા પાસે કરાવે છે અથવા આરંભ-સમારંભ કરનારનું અનુમોદન કરે છે.
પરંતુ તે બધું તેમને માટે અહિતકર અને દુઃખદાયી છે. ૪. આ સંસારમાં વનસ્પતિકાય જીવોની હિંસાને અહિતકર સમજતા
એવા કેટલાક જીવોને સર્વજ્ઞ ભગવાન અથવા તેમના મુનિઓ પાસેથી અહિંસા અને સત્ય ધર્મનું શ્રવણ કરીને એવું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થઈ જાય છે કે – આ આરંભ-સમારંભ કર્મબંધના કારણરૂપ છે, આ આરંભ-સમારંભ મેહ તથા આસક્તિના કારણરૂપ છે, આ આરંભ-સમારંભ સંસારપરિભ્રમણના કારણરૂપ છે, આ આરંભ-સમારંભ નરકાદિ દુર્ગતિના કારણરૂપ પણ બને છે.
