________________
સાપરિજ્ઞા ૧-૫ છતાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ આહાર, આભૂષા અને માનપાનાદિમાં આસક્ત છ વનસ્પતિસંબંધી આરંભસમારંભનાં કાર્યો દ્વારા વનસ્પતિકાયના જીવોની અનેક પ્રકારનાં શસ્ત્રોથી હિંસા કરે છે, સાથોસાથ
તેને આશ્રયીને રહેલા બીજા પણ અનેક ઈવેની હિંસા કરે છે. ૪૫. જબુ! “વનસ્પતિ સજીવ છે –તે હું તને વિસ્તારથી સમજાવું છું— જે રીતે આ મનુષ્યના દેહને જન્મ થાય છે,
તે જ રીતે આ વનસ્પતિ પણ નવેસરથી ઊગે છે; જે રીતે આ મનુષ્યને દેહ ક્રમશઃ મટે થાય છે,
તે જ રીતે આ વનસ્પતિ પણ ક્રમશઃ વધે છે; જે રીતે બાલ-કુમાર-યુવા તથા વૃદ્ધત્વાદિ અવસ્થાવાળો આ મનુષ્ય
દેહ સચેતન છે, તે જ રીતે આ વનસ્પતિમાં પણ કુણી-કાચી-પરિપકવ તથા
ઘરડી આદિ અવસ્થાઓ હેવાથી તે પણ ચેતનવંત છે; જે રીતે આ મનુષ્યદેહ છેદન-ભેદનથી મુરઝાય છે, - તે રીતે આ વનસ્પતિ પણ છેદનભેદનથી મુરઝાયેલી જણાય છે જે રીતે મનુષ્ય સ્વદેહની પુષ્ટિ માટે આહાર લે છે, - તે રીતે આ વનસ્પતિ પણ જમીનમાંથી રસ ખેંચી પુષ્ટ થાય છે જે રીતે આ મનુષ્યદેહ અનિત્ય, અશાશ્વત અને ક્ષણભંગુર છે તે રીતે આ વનસ્પતિ પણ તે તે સમયમર્યાદા જેટલી જ
સચેતન રહે છે . જે રીતે આ મનુષ્યદેહ પુષ્ટ, દુર્બલ તથા બીજાં પરિવર્તને થવાના
* સ્વભાવવાળો છે, - તે રીતે આ વનસ્પતિ પણ આ બધા ધર્મોથી યુક્ત છે. ૪૬. છતાં, જે વ્યક્તિ વનસ્પતિ વિષેને આરંભ-સમારંભ કરે છે,
તે વ્યક્તિ “આ આરંભ-સમારંભ કર્મબંધના કારણરૂપ છે”
—એ હકીક્તથી અજાણ હોય છે,
-
ભા-૨
