________________
૩૧
આ બધાનું મૂળ કારણ વારસામાં મળેલી અસહિષતા છે.
જ્યારથી જેને સંસ્કૃતિમાં બાહ્ય ક્રિયાકાંડે ઉપર ભાર મુકાતે ગયે અને -આંતરિક વિકાસ ગૌણ બનતે ગમે ત્યારથી મૌલિક જૈન સંસ્કૃતિ ભુલાતી ગઈ.
અને તે કારણે જીવન અને ધર્મના રસ્તા જુદા પડી ગયા. તેથી અહિંસામાંથી વીરતા ઘટી ગઈ.
સંયમ અને ત્યાગને બદલે, ધર્મને નામે પણ પરિગ્રહ વળે. “સવિ છવ કરું શાસનરસી'-ને બદલે, ઘરઘરમાં જ નજીવા કારણસર કલેશ વધ્યા. દેખાદેખી ભેગેપભેગની સામગ્રી અને જીવન જરૂરીયાતો વધારી દીધી. તેને પહોંચી વળવા અનીતિને આશ્રય પણ લેવો પડે. તે બધાનું કારણ જૈન ધર્મ કે શાસ્ત્રો નહિ, પણ વારસામાં મળેલી વિકૃત સંસ્કૃતિ છે. અને તે આમૂલ પલટ માગી લે છે.
માનવજાત જીવતાનો સદુપયેગ કરવાને બદલે, મર્યા પછી તેના નામના કીર્તિસ્થંભો ઊભાં કરે તે પણ લાભ ? શાસ્ત્રોમાં આનંદધનજી જેવાને નહિ ઓળખ્યાનાં દૃષ્ટાંત મોજૂદ છે. અર્થાત લક્ષ્મી અને સરસ્વતીના સુભગ સુમેળથી જ સામાજિક ઉત્થાન શકય બનશે.
અભિપ્રાય અને આશય આચાર્ય મહારાજે એકવાર વ્યાખ્યાનમાં કહ્યુંમુનિને જોઈ તમને એવા ભાવ થાય છે કે
“આ ફાવી ગયા. અને અમે રહી ગયા હા, જે આવી ભાવના ખરેખર ! ઉંડાણુધી વિચારતી હોય, જેમ ભરતચક્રીને અરીસાભુવનમાં પણ કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું,
તેમ તે કયારેક જરૂર લાભદાયી નિવડે. ડિગ્રીઓ કે તે દ્વારા ધનના ઢગલા ભલે ન મેળવ્યા, પરંતુ સદ્ભાગ્યે આચારાંગસૂત્ર
વાંચવા-વિચારવાની તક મળી ત્યારથી સર્વજ્ઞભગવાનના કથનનો ગૂઢ-ગર્ભિત . આશય સમજાય, અને પ્રત્યેક પ્રસંગે તે દૃષ્ટિસન્મુખ તરવરવા લાગે.
તેથી હું તો ફાવી જ ગયો છું –એ મારો અભિપ્રાય છે.
આ વાંચ્યા સિવાય બીજા મુમુક્ષુઓ પણ ન રહી જાય-એ ઉદ્દેશથી ભગવાનની વાણી બહુગર્ભિત હોવાથી સૂત્રોનો અક્ષરશઃ અનુવાદ નહીં, પણ વિશેષ સ્પષ્ટીકરણ થાય-એ હેતુથી મેં આ ભાવાનુવાદનો પ્રયાસ કરેલ છે.
કઈપણ વિષયનો તલસ્પર્શી વિદ્વાન નથી. અભ્યાસી -જિજ્ઞાસુ જરૂર છું, તેથી ક્યાંક સમજફેર કે ક્ષતિ હેવાને પણ સંભવ છે. વિદ્વાનો ક્ષમા કરી જર માર્ગ દર્શન આપશે –એ શુભાકાંક્ષા
