________________
સવ સાથીઓએ ફરિયાદભર્યા સ્વરે કહ્યું- તમે અહિં છુપી રીતે બેઠા છો અને અમે સાતેય માળે ફરી વળ્યા.
કેમકે માતાએ કહ્યું કે-વધમાન ઉપર છે. ઉપર જઈને પૂછતાં પિતાશ્રીએ કહ્યું કે-નીચે છે. ક્યાં શેધીએ ? આમાં કેણ સાચું છે ?
વર્ધમાને નિરાકરણ કરતાં કહ્યું કે બન્નેય સાચા છે. નીચેવાળાની અપેક્ષાએ હું ઉપર ગણુઉં, તેથી તે પણ સાચા છે.
અને સાતમા માળવાળાની અપેક્ષાએ હું નીચે ગણાઉં તેથી તે પણ સાચા છે. આ રીતે ઉપર નીચેને વ્યવહાર સાપેક્ષ હોય છે. વસ્તુસ્થિતિ બીજાથી ભિન્ન હોવા છતાં તેનું કથન બીજાની અપેક્ષા રાખે છે. આને જ સ્યાદ્વાદ કહેવાય છે.
સ્વાદ એ એક એવી શૈલી છે કે જેમાં એકબીજાને કશે વિરોધ આવતા નથી. સર્વસમાધાનકારી અને સર્વસમન્વયયુક્ત આ વાણી છે.
આ રીતે બાળક વધમાન સ્યાદ્વાદ જેવા ગંભીર સિદ્ધતિ પણ બાળકને વ્યવહારુ દષ્ટાંતપૂર્વક સહજપણે સમજાવી દેતા.
ભ. મહાવીરને સર્વોદય ભગવાન મહાવીરનો સર્વોદય વર્ગોદયવિરૂદ્ધ એક વૈચારિક ક્રાંતિ છે. જેમાં બધાયને ઉદય થાય તે જ સર્વોદય કહેવાય.
તેઓ ફક્ત મનુષ્યનો જ નહિ, પ્રાણીમાત્રનો ઉદય ઈચ્છતા હતા. ધર્મના સર્વોદય સ્વરૂપનું તાત્પર્ય સર્વજીવ સમભાવ અને સવજાતિ સમભાવ દ્વારા છે. બધા જીવોની ઉન્નતિ અને સુખ માટે સમાન તકની પ્રાપ્તિ એ જ સર્વોદય છે. પારકાનું અહિત ઈચ્છીને કે કરીને, કોઈપણ વ્યક્તિ પોતાનું હિત સાધી શકતી નથી.
સામાજિક જીવનમાં જ્યાં સુધી અસમાનતા રહેશે ત્યાં સુધી કેઈપણ વર્ગ સુખી અને શાંત રહી શકે નહિ.
એક બાજુ પુષ્કળ ભેગસામગ્રી સહેલાઈથી મળતી હેય–વેડફાતી હોય,
અને બીજી બાજુ શ્રમ કરવા છતાં જીવનનિર્વાહની સામગ્રી પણ ન મળે. આ પરિસ્થિતિ કદાપિ ચાલી શકે નહિ. - જોકે આ બધું પૂવફત પુણ્ય અને પાપને કારણે જ બનતું હોય છે, છતાં ભ૦ મહાવીરે પરિગ્રહની વ્યવસ્થાને ઉપાદેય ગણું છે.
