________________
ભ. મહાવીરની અહિંસા મહાવીર ભગવાને જન્મને લીધે માનવામાં આવેલી વર્ણ વ્યવસ્થાને તે તે પ્રકારની યોગ્યતાને પ્રગટાવવા અને રક્ષણ કરવા માટે સ્વીકારી છે... તેઓ ગ્યતાને માટે તથા યોગ્યતાને કારણે થયેલ સમાજ વ્યવસ્થામાં માનતા હતા.
કારણકે વ્યક્તિની શ્રેષ્ઠતાનો આધાર તેની યોગ્યતા અને આચાર વિચાર ઉપર છે, જન્મ ઉપર નહિં. ગતાની ઉપેક્ષા કરીને ફક્ત જન્મને લીધે ઊંચ-નીચનો ભેદ કરવો એ પણ હિંસાત્મક આચરણ છે.
ધર્મનું સર્વ શ્રેયસ્કર સ્વરૂપ ત્યાં સુધી પ્રાપ્ત થઈ શકતું નથી, જ્યાં સુધી કઈપણ જાતનો કદાગ્રહ દૂર થતો નથી, કારણ કે કદાગ્રહ અને પૂર્વગ્રહ વિગ્રહને જન્મ આપે છે અને મનુષ્યને અસહિષ્ણુ બનાવી મૂકે છે.
ઈતિહાસ સાક્ષી પૂરે છે કે ધાર્મિક અસહિષ્ણુતાને લીધે સંસારમાં પુષ્કળ લેહી રેડાયું છે અને ખૂબ ઝઘડા થયા છે. આને ધર્મ કયી રીતે કહી શકાય ? જ્યારે જયારે ધાર્મિક આગ્રહ સહિષ્ણુતાની હદને ઓળંગી જાય છે ત્યારે પોતાનો સારો અને સાચો પ્રચાર અને પ્રસાર પણ હિંસાનો આશ્રય લેવા માંડે છે. મહાવીર ભગવાનની અહિંસાના અનેક રૂપે છે.
અનેકાંત-સ્યાદ્વાદ અને અપરિગ્રહ, અહિંસાના જ રૂપાંતરો છે. અહિંસાની દિવ્યજતિ : વિચારક્ષેત્રમાં અનેકાંત, - વચનવ્યવહારના ક્ષેત્રમાં સ્વાદાદ, અને સામાજિક તથા આત્મશાંતિના ક્ષેત્રમાં અપરિગ્રહના રૂપમાં પ્રગટે છે
ભ.મહાવીરનો (જૈનદર્શનનો) સ્યાદ્વાદ - ' એકદા રાજકુમાર વર્ધમાન પિતાના રાજમહેલના ચોથા માળે એકતમાં વિચારમગ્ન બેઠા હતા. તેમના બાલમિત્રે તેમને મળવા આવ્યા. તેઓએ ઠેઠ નીચે રહેલા ત્રિશલા માતાને પૂછ્યું-વધમાન ક્યાં છે ?
માતાએ કહ્યું-ઉપર છે.
બધા બાળકો દેડડ્યા અને એકીસાથે સાતમે માળે પહોંચી ગયા. ત્યાં વધમાન નહતા, પરંતુ ત્યાં રહેલા સિદ્ધાર્થ રાજાને વધમાન વિષે પૂછ્યું.
ત્યારે તેમણે કહ્યું-નીચે છે.
માબાપના પરસ્પર વિરોધી વચનો સાંભળીને બાળકે મુંઝાઈ ગયા. છેવટે દરેક માળે શોધતા શોધતા ચોથે માળે વિચારમાં મગ્ન વધમાનને જોયા.
