________________
નવ અધ્યયનનું વિસ્તૃત વિવેચન
૧૨ આ કાષાયિક ભાવોની ભયંકરતા પ્રમાણે દ્રવ્ય શસ્ત્રો વાપરવામાં ભયંકરતા આવે છે અર્થાત બેય પ્રકારની હિંસા એક બીજાની પૂરક છે. તેથી અનેક જી સાથે વેર બંધાય છે, વેર વિરોધથી સંસારનું પરિ. બ્રમણ ચાલુ રહે છે અને એ રીતે ક્રમશઃ આત્માનું અધઃપતન થાય છે,
જેમ-બહેરા, બેબડા, મૂંગા કે ગૂંગા માણસે દુઃખી થવાં છતાં બોલી શકતા નથી, તે રીતે પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ તથા વનસ્પતિનાં જીવો એક ઇદ્રિયવાળા હોવાથી તે પણ બેલી ચાલી શકતા નથી, છતાં અવ્યક્ત ચેતનાવાળા હોવાથી, તે જીવોને પણ વેદના તે થતી જ હોય છે. જે રીતે-આ મનુષ્યનું શરીર ઉત્પત્તિ-વૃદ્ધિપુષ્ટિ તથા છેદન-ભેદનાદિ.
ધર્મોવાળું છે. તે રીતે વનસ્પતિ પણ પ્રત્યક્ષપણે આ બધા ધર્મોવાળી હોવાથી
સચેતન છે. તે જીવોને તથા તેમને આશ્રયીને રહેલા બીજા છેને આરંભ. સમારંભરૂપ શસ્ત્રપ્રયાગથી વેદના થાય છે.
પરોપાઃ પુષ્યાય, પાપ પરવહનમું શાસ્ત્રોના સારરૂપ આ વચનામૃત મુજબ તે જીવેને થતી વેદનાને કારણે જીવને કર્મ બંધ થાય છે. સરવાળે સંસાર પરિભ્રમણ ચાલુ જ રહે છે.
માટે મુમુક્ષુએ જીવહિંસાથી અટકવું જોઈએ.” . એ ઉપદેશ સર્વજ્ઞ ભગવાને પોતે જ આચરી બતાવ્યો છે.
જૈન ધમની આજ લાક્ષણિક્તા અને વિશેષતા છે. “પૃથ્વી વનસ્પત્યાદિમાં જીવ છે –આ સત્ય જેન ધમેજ જગત સામે. મૂક્યું છે. આજના વિજ્ઞાને. તે થોડે ઘણે અંશે સિદ્ધ પણ કરી બતાવ્યું છે. *" પ્રવ્યાદિ જીવોમાં આત્માનું અસ્તિત્વ બતાવી પુનર્જન્મનું કારણ રૂપ હિંસા તથા પાપ ક્રિયાઓ; અને તે કારણે બંધાતા કર્મોથી પુનર્જન્મ અને મરણ થાય છે
આ રીતે સંસાર ચક્ર ચાલુ જ રહે છે.
એ રીતે આત્માને સંસાર-કમ-ચિત્તવૃત્તિ-તથા હિંસક ક્રિયાઓ સાથે કઈ રીતે શૃંખલાબદ્ધ સંબંધ છે? આત્મા સંસારમાં કેમ ભટકે છે? અને કઈ રીતે મુક્ત થાય છે? એ અહીં સમજાવેલ છે,
