________________
૪૩ તપોવન ! પ્રયાસ પડકાર પ્રોત્સાહન પરિણામ
ચન્દ્રશેખર મહારાજ પાસે અનેક યુવાનોએ સંસાર ત્યાગીને શ્રમણ ધર્મનો સ્વીકાર કરેલો, તે શ્રમણોના તો ચન્દ્રશેખર મહારાજ ગુરુદેવ હતા.
તે સિવાય હજારો યુવાનોના ચન્દ્રશેખર મહારાજ Icon હતા. તેથી હજારો યુવાનોની ભવ આલોચના વાંચ્યા બાદ તેમણે જાણ્યું કે યુવાનોને જો બાળપણથી યુવાનવયમાં પ્રવેશ કરે ત્યારે જ સારા સંસ્કાર, સારા મિત્રો મળે, તો જીવન આખું બદલાઈ જાય તે વિચારથી હવે ચન્દ્રશેખર મહારાજ બાળકોના ગાર્ડિયન બનવાનો રોલ નિભાવવા તત્પર બન્યા.
તપોવન તે પ્રયાસ છે. ગુરુદેવશ્રી લગભગ ૫૦-૫૨ વર્ષની ઉંમરે તપોવન જેવી સંસ્થાના નિર્માણ કાજે વિચારી રહ્યા હતા. સંઘમાં લગભગ ૩૦ વર્ષનું સુધી કામ કર્યા બાદ તેઓ તેવા નિષ્કર્ષ ઉપર આવે છે કે ‘‘મારા સંઘ સેવાના પ્રયાસોને વધુ ફલદાયી બનાવવા હોય તો ગુસ્કુલ-તપોવન શિક્ષા પદ્ધતિનો વિકાસ કરવો પડશે.'' ગુરુદેવ ઘણાં વર્ષ પહેલા રાજકોટ પાસેના ટંકારા ગામ ગયેલા. ત્યાં આર્ય સમાજનું ગુસ્કુલ હતું. ત્યાંના આયોજકોને ગુરુદેવ મળેલા ત્યારે સવાલ કરેલો આટલી ઓછી સંખ્યા છે તો શા માટે ગુસ્કુલ ચલાવો છો. ત્યારે આયોજકોએ જવાબ આપ્યો અમે એક દયાનંદ સરસ્વતી પકવવાનો પ્રયાસ કરીએ છીએ. ત્યારથી ગુરુદેવના મગજમાં આવી ગુસ્કુલ શિક્ષા વ્યવસ્થા માટેનો ભાવ હતો. અને ગુસ્કુલ શિક્ષા પદ્ધતિ દ્વારા જૈનસંઘને યુગપ્રધાન મળશે તથા દેશને શ્રેષ્ઠ વડાપ્રધાન મળશે. તેવી શ્રદ્ધા પૂ. ગુરુદેવને ખુબ ઉંડે સુધી હતી. તેથી તેઓ તપોવન શિક્ષા પદ્ધતિ દ્વારા જૈન સંઘોના બાળકોમાં જૈનત્વ રેડવાનો ગહન પ્રયાસ કરવા માંગતા હતા. બાળકમાં જૈનત્વ સ્થાપિત થાય તો ૫૦ વર્ષ સુધી જૈનત્વ સલામત છે.
એક જૈન સાધુ શ્રાવકોના સંતાનોની શિક્ષા વ્યવસ્થાનો વિચાર કરે. તે વાત તે સમયના રૂઢીચુસ્ત જૈનો માટે ખુબ આઘાતપ્રદ હતી. પણ ચન્દ્રશેખર મહારાજ તો તે હસ્તિ હતા કે જેઓ વિરોધ નિંદા કે પ્રશંસાથી પર હતા.
૧૦૯