________________
વૈશાલીની સેનાના યોદ્ધાઓ મોટી સંખ્યામાં જમીનદોસ્ત થઈ ગયા. આ દિવસનું યુદ્ધ “મહાશિલાકંટક સંગ્રામ'ના નામથી પ્રખ્યાત થયું.
બીજા દિવસે કૂણિક “રથમૂસલ' નામનું પ્રલયકારી સ્વસંચાલિત યંત્ર લઈને સેના સહિત રણભૂમિમાં પહોંચ્યો. ચેટકે આગળ વધીને કૂણિક પર એક બાણનો ઘા કર્યો, પણ ચમરેન્દ્રના વ્રજ કવચ સાથે અથડાઈને તે ટુકડે-ટુકડા થઈ ગયું. દેઢ-પ્રતિજ્ઞાવાળા ચેટકે તે દિવસે બીજું કોઈ બાણ ન ચલાવ્યું. પ્રલય-દૂત જેવું, રાક્ષસી, લોઢાનું બનેલ જાતે ચાલતું, “રથમૂસલ” યંત્ર કોઈ વાહન વગર, કોઈ વાહક કે ચલાવનાર વગર પોતાની પ્રલયકારી, ઘોર મેઘ ઘટાઓ જેવી ગર્જનાઓથી ધરતીને કાંપતી કરીને વિજળીવેગે વૈશાલીની સેના પર તૂટી પડ્યું. તેમાં લાગેલા વિશાળ, યમદંડ જેવું મુગરાકાર મૂસલ આપમેળે જ અવિરત પ્રહાર કરવા લાગ્યું. ચક્રાવાત જેવી તેની ઝડપ એટલી બધી તેજ હતી કે, પળવારમાં ચારે તરફ નરસંહારનું પ્રલય સંદેશ દેશ્ય દેખાવા લાગ્યું. ચારે બાજુ હાહાકાર થઈ ગયો. આખી યુદ્ધભૂમિ લોહી અને માંસના કીચડવાળો કાદવ દેખાવા લાગ્યો. કોઈને બીજું કોઈ અસ્ત્ર વાપરવાની તક જ ન મળી. વૈશાલીનાં બધાં જ ગણરાજ્યોની સેના ભયભીત થઈને જીવ બચાવવા માટે પોતષ્પોતાનાં નગર તરફ ભાગી ગઈ. આ એક દિવસના રથમૂસલ-સંગ્રામમાં મોટી સંખ્યામાં સૈનિકોનો સંહાર થયો. બીજો કોઈ ઉપાય ન જોઈને મહારાજ ચેટક પોતાના વધ્યા-ઘટ્યા લડવૈયાઓ સાથે વૈશાલી પાછા ફર્યા અને નગરના બધાં જ દરવાજા-બારણાં બંધ કરાવી દિીધાં. કૂણિકે પોતાની સેના સાથે વૈશાલીની ચારે બાજુ ઘેરો ઘાલી દીધો.
જૈન આગમ અને આગમ સિવાયના સાહિત્યથી એવું લાગે છે કે કણિકે ઘણાં લાંબા સમય સુધી વૈશાલીને ઘેરી રાખ્યું. આ બાજુ રાતના વખતે હલ્લ અને વિહલ્લ સેચનક હાથી પર સવાર થઈને બહાર આવતા
અને કૂણિકના સૈનિકોનો સંહાર કરીને પાછા ફરી જતા. આ ક્રમ કેટલાય - દિવસો સુધી ચાલુ રહેવાથી જે સૈનિકોનો ભારી વિનાશ થયો, તેનાથી
કૂણિક હતાશ અને ચિંતિત થયો. - કુણિકે કોટ તોડવા માટે ઘણા ઉપાય કર્યા, પણ સફળતા ન મળી. છેવટે કોઈ અદશ્ય શક્તિ વડે તેને જાણ થઈ કે કૂલવાલક નામનો શ્રમણ તપસ્વી વૈશાલીને બોલાવવામાં મદદ કરી શકે છે. તેની માટે કૃણિકે વૈશાલીની પ્રસિદ્ધ ગણિકા માગધિકાની મદદ લીધી. તેણે તપસ્વી કૂલવાલકને જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 9696969696969696969696969696969૭ ૩૯૭ |