________________
કેવળીચર્ચાનું દસમું વરસ
વર્ષાકાળ બાદ ભગવાન મગધ તરફ વિહાર કરતા-કરતા રાજગૃહ પહોંચ્યા. ત્યાં મહાશતક ગાથાપતિએ શ્રાવકધર્મ સ્વીકાર કર્યો. પાર્થાપત્ય સ્થવિર પણ ત્યાં ભગવાનના સમવસરણમાં આવ્યા. અને ભગવાન પાસેથી પોતાની શંકાઓનું સમાધાન મેળવી ખૂબ સંતુષ્ટ થયા. તેમણે કહ્યું કે “ભગવાન મહાવીર સર્વજ્ઞ છે.” તેમણે ભગવાનનો પંચમહાવ્રત રૂપ ધર્મ સ્વીકાર કર્યો. ત્યાં જ રોહક મુનિના થોડા પ્રશ્નોના જવાબ રૂપે ભગવાને કહ્યું કે - “લોક-અલોક, જીવ-અજીવ, ઈંડુ-મરઘી વગેરેના અસ્તિત્વ વિશે પહેલો-પાછળનો પ્રશ્ન સનાતન છે. ખરેખર આમાં કોઈ નિયમ-ક્રમ નથી, આ અનાદિ પરંપરા છે. એ જ રીતે સંસારની બધી જ વસ્તુઓનું અસ્તિત્વ પરસ્પર એક બીજા પર આધારિત છે.” ગૌતમની જિજ્ઞાસાનું સમાધાન કરતાં પ્રભુએ કહ્યું : “લોકની સ્થિતિ અને વ્યવસ્થા આઠ પ્રકારની છે - (૧) આકાશ પર વાયુ, (૨) વાયુના આધારે પાણી, (૩) પાણીના આધારે પૃથ્વી, (૪) પૃથ્વીના આધારે જીવ, (૫) જીવના આધારે અજીવ, (૬) કર્મના આધારે જીવની જુદી-જુદી પર્યાયો, (૭) જીવો દ્વારા મન-ભાષાના સંગૃહીત અજીવ પુદ્ગલ ને (૮) જીવ કર્મ દ્વારા સંગૃહીત છે.” આ ચાતુર્માસ ભગવાને રાજગૃહમાં પૂરું કર્યું.
-
કેવળીચર્ચાનું અગિયારમું વરસ
રાજગૃહથી વિહાર કરી ભગવાન જ્યારે કૃતંગલા-કયંગલા નગરીમાં પહોંચ્યા, તો ત્યાંના છત્રપલાશ બાગમાં સમવસરણ થયો. તે વખતે કયંગલા નજીક શ્રાવસ્તી નગરમાં સ્કંદક નામનો એક સંન્યાસી રહેતો હતો, જે ગર્દભાલનો શિષ્ય હતો અને વેદ-વેદાંગનો જાણકાર હતો. તેનો ભેટો એકવાર પિંગલ નામના નિગ્રંથ સાથે થયો. પિંગલે સ્કંદકને પૂછ્યું : “હે માગધ ! શું બતાવી શકો છો કે લોક, જીવ, સિદ્ધિ અને સિદ્ધ અંતસહિત છે કે અંતરહિત તથા કયા મરણથી જીવ ઘટે કે વધે છે ?” સ્કંદકે બહુ વિચાર કર્યો, પણ જવાબ તેની સમજમાં ન આવ્યો. તે વખતે જ તેને ખબર પડી કે છત્રપલાશમાં ભગવાન મહાવીર આવ્યા છે, તો તેણે વિચાર્યું કે - તેમની પાસે જઈને જ આનું નિવારણ કેમ ન કરવામાં આવે ?’ એમ વિચારી તે કયંગલા તરફ ચાલી નીકળ્યો. ઊઊઊઊ જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
૩૪૦૭૭
