________________
માટે આવી હતી. તેણે સ્વામીને જોઈને પૂછ્યું: “શું જોઈએ મહારાજ?” મહાવીરે હાથ ફેલાવ્યો. દાસીએ શ્રદ્ધાથી વધેલું ખાવાનું ભગવાનને આપી દીધું. ભગવાને નિર્દોષ જાણીને તે જ ખોરાકથી ખૂબ જ સહજભાવથી પારણા કર્યા. દેવોએ પંચદિવ્યનો વરસાદ કર્યો અને દાનનો મહિમાથી દાસીને દાસીત્વથી મુક્ત કરી દીધી.
ત્યાંથી પ્રભુએ દેઢભૂમિ તરફ પ્રયાણ કર્યું. નગરની બહાર પોલાસ નામના ચૈત્યમાં પોઢાલ નામનો બાગ હતો. ત્યાં અષ્ટમતપ કરીને ભગવાને શરીર થોડું નમાવ્યું અને એક પુગલ પર નજર કેન્દ્રિત કરીને ધ્યાનમગ્ન થઈ ગયા. દેવ-દેવીઓના વિશાળ સમૂહમાં બેઠેલા દેવરાજ ઇન્દ્ર કાળજ્ઞાનથી ભગવાનને ધ્યાનમગ્ન જોયા અને નમસ્કાર કરી બોલ્યા : “વર્ધમાન મહાવીરનું સાહસ અને પૈર્ય એટલું આગવું છે કે માનવી તો શું, દેવ અને દાનવ પણ તેમને સાધનાથી વિચલિત નથી કરી શકતા.” બધા જ દેવેન્દ્રની આ વાત સાંભળી ખુશ થયા, પરંતુ સંગમ નામના એક દેવ ભગવાનને સાધનાથી વિચલિત કરવાના ઉદ્દેશ્યથી ભગવાનની નજીક આવ્યા અને તેમણે ભગવાનની સાધનાભંગ કરવા માટે એકથી વધીને એક ઉત્પાતોની જાળ ફેલાવી.
પહેલા શરીરના રોમેરોમમાં વેદના પેદા કરી, પ્રલયકારી ધૂળનો વરસાદ કર્યો, કીડી, વીંછી અને સાપ વગેરેથી શરીરને કષ્ટ આપ્યાં; પણ જ્યારે ભગવાન પર કોઈ અસર ન થઈ તો તેમણે અનુકૂળ ઉત્પાત પેદા કર્યા. લાલચના મનમોહક દેશ્ય હાજર કર્યા. કરુણામય દશ્યોથી મનને વિચલિત કરવાની કોશિશ કરી, પણ ભગવાન સુમેરુની જેમ ધ્યાનમાં સ્થિર અને અચળ રહ્યા. સંગમે એક રાતમાં જુદી-જુદી જાતના વીસ અસહનીય ઉત્પાત મચાવ્યા, ત્યાં સુધી કે ભગવાનનાં માતા-પિતા સિદ્ધાર્થ અને ત્રિશલાને કરુણ વિલાપ કરતાં બતાવ્યા, સુંદર અપ્સરાઓ દ્વારા મનને આકર્ષવાની કોશિશ કરી અને દેવના રૂપમાં હાજર થઈને સ્વર્ગ અને મોક્ષની લાલચ પણ આપી. છેવટે અસફળ થઈને સંગમ ભગવાનને વિચલિત કરવાના બીજા ઉપાય વિચારવા લાગ્યા.
ભગવાન ત્યાંથી પોતાનું ધ્યાન પૂરું કરીને બાલુકા તરફ પધાર્યા. બાલુકાથી તેઓ સુયોગ, સુચ્છતા, મલભ અને હસ્તિશીર્ષ વગેરે સ્થળોએ પધાર્યા. સંગમ બધી જ જગ્યાએ પોતે કનડતો હોવાનો પરિચય આપતો રહ્યો. તોસલિ ગામ અને મોસલિગામમાં તે સાધુવેશ બનાવીને [ ૩૨૨ 9696969696969696969999ન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ |