________________
સિદ્ધાર્થપુરથી ભગવાન વૈશાલી પધાર્યા. ત્યાં નગરની બહાર એક સ્થળે ધ્યાનસ્થ ઊભા થઈ ગયા. આવતાં-જતાં બાળકો તેમને પિશાચ સમજીને તકલીફો આપવા લાગ્યા. સંજોગથી રાજા સિદ્ધાર્થના ઘનિષ્ઠ મિત્ર શંખ-ભૂપતિ તે રસ્તે નીકળ્યા. તેમણે બાળકોને સમજાવીને હટાવ્યાં અને પોતે પ્રભુની વંદના કરી. ત્યાંથી પ્રભુ વાણિયગામ પધાર્યા. રસ્તામાં ગંડકી નદી પાર કરવા માટે પ્રભુને હોડીમાં બેસવું પડ્યું. નાવિકે ભાડું માંગ્યું, તો ભગવાન મૌન રહ્યા. નાવિકે નારાજ થઈને તેમને ગરમ રેતી પર ઊભા કરી દીધા. સંજોગોવશાત્ શંખરાજાનો ભગિનીપુત્ર ચિત્ર ત્યાં આવી ચડ્યો. તેણે નાવિકને સમજાવીને ભગવાનને મુક્ત કરાવ્યા. વાણિયગામમાં પાર્શ્વનાથની પરંપરાના આનંદ નામના શ્રમણોપાસકને કાળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું હતું. તે બેલે-બેલે(છટ્ટ-છ)ની તપસ્યા સાથે આતાપના કરતો હતો. તેણે ભગવાનને જોઈને તેમને વંદના કરી અને બોલ્યો : “આપનું શરીર અને મન વજની જેમ દેઢ છે. આપ કઠોરથી કઠોર કષ્ટ પણ સમભાવે સહન કરી લો છો. જલદી જ આપને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થવાની છે.” વાણિયગામથી નીકળીને ભગવાન સાવથી પધાર્યા અને વિવિધ જાતની તપસ્યા અને યોગ-સાધનાથી આત્માને ભાવનામય કરીને તેમણે ત્યાં દસમો ચાતુર્માસ પૂરો કર્યો.
(સાધનાનું અગિયાખ્ખું વરસ ) સાવસ્થીથી ભગવાને સાનુલક્રિય તરફ વિહાર કર્યો. ત્યાં ભદ્ર, મહાભદ્ર અને સર્વતોભદ્ર પ્રતિમાઓ વડે ધ્યાનસાધના અને નિરંતર સોળ દિવસના ઉપવાસ કર્યા. ભદ્ર પ્રતિમાની સાધના માટે પહેલા બે દિવસ પૂર્વ, દક્ષિણ, પશ્ચિમ અને ઉત્તરના ક્રમથી ચાર-ચાર પહોર ધ્યાન કરવામાં આવે છે. બે દિવસની તપસ્યાના પારણા કર્યા વગર મહાભદ્ર પ્રતિમા અંગીકાર કરી. તેમાં તે જ ક્રમ મુજબ દરરોજ એક-એક દિશામાં દિવસરાત ધ્યાન કર્યું. ત્યાર બાદ પારણા કર્યા વગર સર્વતોભદ્ર પ્રતિમાની આરાધના શરૂ કરી. આમાં દસ દિશાઓના ક્રમથી એક-એક દિશાના દિવસ-રાત ધ્યાન કર્યા. આ રીતે સોળ દિવસના ઉપવાસથી ત્રણે પ્રતિમાઓની ધ્યાન-સાધના પૂરી કરી. ત્રણે પ્રતિમાઓ પૂરી થવાથી ભગવાન આનંદ ગાથાપતિને ત્યાં પહોંચ્યા. તે વખતે તેની દાસી બહુલા રસોઈઘરનાં વાસણોને ખાલી કરીને રાતનું વધેલું ખાવાનું બહાર નાંખવા | જૈન ધર્મનો મૌલિક ઈતિહાસ 969696969696969696969696969998 ૩૨૧]