________________
પકડી લેવાને કારણે મહાવીરના પગ દાઝી ગયા. બપોર વખતે ધ્યાન પૂરું થવાથી ભગવાને આગળ પ્રયાણ કર્યું, અને નાંગલા થઈને આવર્ત પહોંચ્યા. ત્યાં બળદેવના મંદિરમાં ધ્યાનમગ્ન થઈ ગયા. ગોશાલક લોકોને ચીડવતો-ચોંકાવતો અને જાત-જાતની મુસીબતો આવરી લેતો રહ્યો. આવર્તથી પ્રયાણ કરીને કેટલીક જગ્યાએ વિહાર કરતા-કરતા તેઓ ચૌરાક સન્નિવેશ પહોંચ્યા. ત્યાં ગોશાલકને પોતાની હરકતોને કારણે માર ખાવો પડ્યો. તેણે નારાજ થઈને કહ્યું: “લોકોએ કારણ વગર જ મને સતાવ્યો છે, મારા ગુરુના તપના પ્રભાવથી યજ્ઞમંડપ બળી જાય.” સંજોગથી મંડપમાં આગ લાગી ગઈ.
આગળ વિહાર કરીને લોકો કલબુકા પહોંચ્યા જ્યાંના ડુંગરાળ પ્રદેશના માલિક બે ભાઈ હતા. મેઘ અને કાલહસ્તી. સંજોગોવશાતું. કાલહસ્તીની મુલાકાત મહાવીર સાથે થઈ. તેણે પૂછ્યું: “તમે કોણ છો?” ભગવાને કોઈ જવાબ ન આપ્યો, તો કાલહસ્તીએ તેમને માર્યા, તો પણ તેઓ ચૂપ રહ્યા. કાલહસ્તીએ તેમને મેઘ પાસે મોકલ્યા, મેઘ પહેલા તેમને કુંડગ્રામમાં જોયા હતા, આથી ઓળખી ગયો અને પોતાના ભાઈની ભૂલ માટે માફી માંગી. આ ઘટના બાદ ભગવાને વિચાર્યું કે - “મારે હજુ ખૂબ કર્મોનો ક્ષય કરવાનો છે, જો બધી જગ્યાએ કોઈ ને કોઈ ઓળખીતો મળી જશે તો કર્મોનો ક્ષય કરવામાં મોડું થશે. આથી મારે અનાર્ય અને અપરિચિત વિસ્તારમાં વિચરણ કરવું જોઈએ.” એવું વિચારીને તેમણે લાઢ (રાઢ) દેશમાં જવાનો નિર્ણય કર્યો જે પૂરી રીતે અનાર્ય માનવામાં આવતો હતો, અને જ્યાં કોઈ મુનિ કે સાધુ જવાની કલ્પના સુધ્ધાં નહોતા કરતા. રાઢ પ્રદેશના બે ભાગ હતા. ઉત્તર અને દક્ષિણ અથવા વજ અને શુભ્ર. બંને વચ્ચે અજય નદી વહેતી હતી. “આચારાંગસૂત્ર' મુજબ ભગવાને ત્યાં ભયંકર અને રોમાંચકારી તકલીફો સહન કરી.
રાઢના અનાર્ય પ્રદેશમાં ભગવાનને અનુકૂળ રહેઠાણ ન મળ્યાં. લૂખું-સૂકું ભોજન પણ ખૂબ જ મુશ્કેલીથી મળતું હતું. કૂતરાઓ દૂરથી જ કરડવા દોડતા હતા, પણ તે કૂતરાઓને કોઈ રોકવાવાળું જ નહોતું. એ તો ઠીક, ઘણાં લોકો તો કરડવા માટે જ ઉશ્કેરતા હતા. નિર્દય સ્વભાવના તે લોકો લાકડી લઈને ફરતા હતા, પણ ભગવાન નિઃશંક ભાવે જ વિચરણ કરતા. દુષ્ટ સ્વભાવવાળા લોકો પ્રત્યે પણ મનમાં [ ૩૧૦ 2િ696969696969696969696969696963 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ