________________
સંપાદકીય.
( ભાગીરથ પ્રયાસ) સંસારના વિવિધ વિષયોમાં ઇતિહાસનું પણ ઘણું મહત્ત્વપૂર્ણ સ્થાન છે. ઇતિહાસને ધર્મ, દેશ, જાતિ, સંસ્કૃતિ તેમજ સભ્યતાનો પ્રાણ માનવામાં આવ્યો છે. વાસ્તવમાં ઇતિહાસ માનવની એ જીવનશક્તિ છે, જેનાથી નિરંતર અનુપ્રાણિત થઈ મનુષ્ય ઉન્નતિ તરફ અગ્રેસર થઈને અંતે પોતાના ચરમલક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરી લે છે. આમ તો સંસારમાં સત્તા, સન્માન, સમૃદ્ધિ અને સંતાન બધાને પ્રિય છે, પણ તત્ત્વદર્શીઓએ ગહન ચિંતન પછી ઐહિક સુખોને ક્ષણભંગુર સમજીને ધર્મને સર્વોપરી સ્થાન આપ્યું છે, યથા ધર્મ એવ હતો હત્તિ, ધર્મો રક્ષતિ રક્ષિતઃ ” અર્થાત્ જેણે પોતાના ધર્મની રક્ષા નથી કરી એનું બધું જ નષ્ટ થવાની સાથે તે પણ નષ્ટ થઈ ગયો અને જેણે ધર્મની રક્ષા કરી, ધર્મએ એને દરેક પ્રકારે સુરક્ષિત રાખ્યો. એની કોઈ પ્રકારે હાનિ ન થવા દીધી.
ચિંતકોએ સંસારની સારભૂત વસ્તુઓનું ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ નામક ચાર ભાગમાં વર્ગીકરણ કર્યું છે. એમાં પણ ધર્મને મૂર્ધન્ય (પ્રથમ)
સ્થાન આપ્યું છે. એ ધર્મના મહત્ત્વને સારી રીતે સમજવાનું માધ્યમ એ ધર્મનો ઇતિહાસ છે. ઈતિહાસ આપણને આપણા અતીત (ભૂતકાળ)ની ભૂલોથી પરિચિત કરાવી ભવિષ્યમાં એનાથી બચવા અને સારાપણાને દઢતાની સાથે ગ્રહણ કરી એના સધિયારે (સથવારે) ઉન્નતિના પથ ઉપર અગ્રેસર થવાની પ્રેરણા આપે છે.
જૈનસમાજ, વિશેષ કરીને શ્વેતાંબર સ્થાનકવાસી સમાજમાં જૈન ધર્મના પ્રામાણિક ઈતિહાસની ખોટ ચિરકાળથી ખટકી રહી હતી. સમાજ દ્વારા ચિરાભિલાષિત આ કાર્યને સંપન્ન કરવાની દૃષ્ટિએ આચાર્ય શ્રી હસ્તીમલજી મહારાજે - “સ્વાન્તઃ સુખાય - પરજનહિતાયની ભાવનાથી પ્રેરિત થઈ જૈન ધર્મનો પ્રારંભથી લઈ આજ સુધીનો ખરો, પ્રામાણિક, સર્વાગપૂર્ણ, શૃંખલાબદ્ધ, ક્રમબદ્ધ ઇતિહાસ લખવાનો ભગીરથ પ્રયાસનો પ્રારંભ કર્યો. વાસ્તવમાં આ દુઃસાધ્ય અને ગુરુતર (મહત્ત્વપૂર્ણ) દાયિત્વને પોતાના ખભા ઉપર લેવાનું અદ્ભુત સાહસ આચાર્યશ્રી જેવા મહાન દઢવ્રતીના વશમાં જ હતું. ૨૪ 9909969696969696969696969ી જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ |
