________________
ઈતિહાસલેખન જેવા કાર્ય માટે ઉત્કટ સાહસ, અથાગ પરિશ્રમ, અવિરતઅડગ અધ્યવસાય, ગહન અધ્યયન, ઉચ્ચકોટિની સ્મરણશક્તિ, અથાગ શાન, તીવ્ર બુદ્ધિ, પૂર્ણ નિષ્પક્ષતા, ક્ષીર-નીર વિવેકપૂર્ણ નિર્ણયશક્તિ વગેરે શ્રેષ્ઠ અને ઉચ્ચકોટિના ગુણોનું હોવું અનિવાર્ય છે. આ બધા ગુણ આચાર્યશ્રીમાં વિદ્યમાન છે. ઇતિહાસલેખનનું કાર્ય લેખક પાસે એ વાતની અપેક્ષા રાખે છે કે - “તે પોતાનો અધિકાધિક સમય લેખનને આપે. નિયમિત ધ્યાન, સ્વાધ્યાય, અધ્યાપન, વ્યાખ્યાન, પ્રવચન, સંઘ-વ્યવસ્થા, વિહારાદિ અનિવાર્ય કાર્યોના કારણે પહેલેથી જ પોતાની અતિવ્યસ્ત દિનચર્યાના નિર્વહણની સાથે-સાથે આચાર્યશ્રીએ જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસનો આ પ્રથમ ભાગ પૂર્ણ કરવામાં જે વર્ણનાતીત શ્રમસાધ્ય કાર્ય સંપન્ન કર્યું છે, તે આચાર્યશ્રી જેવા સદેશ અસાધારણ મનુષ્ય જ કરી શકે છે.
આ મહાન કાર્યને પૂરું કરવામાં આચાર્યશ્રીને સુદીર્ઘ કઠોર પરિશ્રમ અને ગહન ચિંતન-મનન-અધ્યયન કરવું પડ્યું. શ્રમણજીવન અને આચાર્યપદના દૈનિક દાયિત્વોનું નિર્વહન કરવાની સાથે-સાથે અહર્નિશ ઇતિહાસલેખનમાં તન્મયતાની સાથે લીન રહેવા છતાં પણ આચાર્યશ્રીના પ્રશસ્ત ભાલ (કપાળ) ઉપર થાકની નાની અમથી રેખા સુધ્ધાં પણ ક્યારેય દૃષ્ટિગોચર ન થઈ. મુખારવિંદ ઉપર એ જ સહજ સ્મિત, આંખોમાં મહાઈ મુક્તાફળ જેવી સ્વચ્છ-અભુત ચમક હંમેશાં અક્ષુણ્ણ વિરાજમાન રહેતી.
જૈન ધર્મ તથા એનો ઇતિહાસ અનાદિ તથા અનંત છે. એને કોઈ એક ગ્રંથ અથવા અનેક ગ્રંથોમાં સંપૂર્ણ રૂપે આબદ્ધ કરવાનો પ્રયાસ કરવો વસ્તુતઃ અનંત આકાશને ભેટવા સમાન અસંભવ અને અસાધ્ય છે. છતાં પણ પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાન ઋષભદેવ દ્વારા ધર્મતીર્થની સ્થાપનાથી પ્રારંભ કરી અંતિમ તીર્થકર ભ. મહાવીરના નિર્વાણકાળ સુધીના જૈન ધર્મનો સંક્ષિપ્ત અને ક્રમબદ્ધ ઇતિહાસ પ્રસ્તુત કરવાનો સફળ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. સાથે જ કુળમરકાળ અને અવસર્પિણી તથા ઉત્સર્પિણી કાળને ભેગા કરી ૨૦ ક્રોડાક્રોડી સાગરના પૂર્ણ કાળ-ચક્રનું એક રેખાચિત્રની જેમ અતિ સંક્ષિપ્ત સ્થૂલ વિવરણ પણ યથાપ્રસંગ આપવામાં આવ્યું છે.
વર્તમાન અવસર્પિણી કાળના તૃતીય આરકની સમાપ્તિમાં ૯૯૬ વર્ષ, ૩ મહિના, ૧૫ દિવસ ઓછા ૧ લાખ પૂર્વેનો સમય અવશેષ રહ્યો ત્યારે ભરત ક્ષેત્રમાં સર્વપ્રથમ ભગવાન ઋષભદેવે ધર્મતીર્થની સ્થાપના કરી. એ સમયથી જ આ અવસર્પિણીકાલીન જૈન ધર્મના ઇતિહાસનો પ્રારંભ થાય છે. જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 999999969696969696969699 ૨૫ |