Page Text
________________
ગંભીર ચિંતનો થતાં હતાં. ઉપનિષદકાળમાં આ ચિંતન-મનન, વિદ્વાનોના વાદ-વિવાદો અને સભાઓનું રૂપ ધારણ કરવા લાગ્યા હતા. જગતનાં મૂળભૂતતત્ત્વોના વિષયમાં ધીર-ગંભીર ચિંતન કરીને સિદ્ધાંત પ્રસ્થાપિત કરવામાં આવ્યા. આત્મા વિષયક ચિંતનને વેગ મળવાથી એ તો સ્વાભાવિક જ હતું કે યજ્ઞાદિ કર્મકાંડોમાં રસ ઓછો થઈ જાય. કારણ કે મોક્ષ-પ્રાપ્તિ માટે યજ્ઞ વગેરેનો કોઈ પણ ઉપયોગ નથી થતો. આ વિચારધારાઓના ફળરૂપે વેદોના અનાદિત્ત્વ અને અપૌરુષેયત્વ ઉપર પણ સવાલ ઊઠવા લાગ્યા. આ વિચારકો પ્રાયઃ મૌન ધારણ કરીને શાંત, એકાંત વનપ્રદેશોમાં બ્રહ્મ, જગતું અને આત્મા વગેરે અતિન્દ્રિય વિષયો ઉપર મનન-ચિંતન કરતા, અતઃ એમને મુનિની સંજ્ઞા આપવામાં આવી. આ વનવાસીઓનું જીવન સિદ્ધાંત, તપસ્યા, દાન, આર્જવ, અહિંસા અને સત્ય હતું. “ગીતા” અનુસાર આ ભાવનાઓની ઉત્પત્તિ સ્વયં ઈશ્વર (આત્મદેવ)થી થઈ છે. એ સમયે એક તરફ આવો જ્ઞાનયજ્ઞ થઈ રહ્યો હતો, તો બીજી તરફ યજ્ઞના નામે પશુઓની બલિ ચઢાવીને દેવોને પ્રસન્ન કરવાનાં આયોજનો પણ સારાં એવાં પ્રમાણમાં થઈ રહ્યાં હતાં. એ વખતે આમજનતા માટે એ નિષ્કર્ષ પર આવવું મુશ્કેલ હતું કે કયો માર્ગ સાચો અને કલ્યાણકારી છે. અને એવા જ સમયમાં ભારતની પુણ્ય-પાવન ભૂમિ વારાણસીમાં ભગવાન પાર્શ્વનાથનો જન્મ થયો. યજ્ઞોમાં થતી હિંસાનો એમણે જોર-શોરથી વિરોધ કર્યો અને આત્મધ્યાન તેમજ ઇન્દ્રિય-દમન પર લોકોનું ધ્યાન ખેંચ્યું. એમનું કરુણ - કોમળ હૃદય પ્રાણીમાત્રને સુખ-શાંતિનો સાચો અને પ્રશસ્ત રસ્તો બતાવવા માંગતું હતું.
કેટલાક ઈતિહાસલેખકો એવી કલ્પના કરે છે કે - “હિંસાયુક્ત યજ્ઞનો વિરોધ કરવાથી યજ્ઞપ્રેમી એમના વિરોધી થઈ ગયા.” જેના લીધે પાર્શ્વનાથે એમની જન્મભૂમિ છોડી અનાર્ય પ્રદેશને ઉપદેશક્ષેત્ર બનાવવું પડ્યું. ખરું જોતાં આ તર્ક યુક્તિસંગત નથી, કારણ કે યજ્ઞનો વિરોધ તો ભગવાન મહાવીરના સમયમાં આના કરતાં પણ વધુ ઉગ્ર હતો. પણ મહાવીર એમના જન્મસ્થળની આસપાસનાં ક્ષેત્રોમાં જા ધર્મનો પ્રચાર - પ્રસાર કરતા રહ્યા. અતઃ ભગવાન પાર્શ્વનાથે પણ અનાર્ય-પ્રદેશોમાં વિચરણ, વિરોધને લીધે નહિ, પણ સહજ ધર્મપ્રચારની ભાવનાથી જ કર્યો હતો. [ ૨૫૬ 0996969696969696969696969696969 જેન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
| SR No. | 005685 |
| Book Title | Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hastimal Maharaj |
| Publisher | Samyag Gyan Pracharak Mandal |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 434 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |