Page Text
________________
( પ્રાચીન ઇતિહાસની એક ભગ્ન કડી) બારમાં ચક્રવર્તી બ્રહ્મદત્તનું જૈન આગમો અને ગ્રંથોમાંથી પ્રાયઃ મળતું-હળતું વર્ણન વેદવ્યાસ રચિત “મહાભારત” ને “હરિવંશપુરાણમાં પણ મળે છે. બ્રહ્મદત્તના જીવનની કેટલીક ઘટનાઓ જેના વિષયમાં બંને પરંપરાઓમાં સમાનતા છે, એને તુલનાત્મક વિવેચન માટે અહીં આપવામાં આવી રહી છે : ૧. બ્રહ્મદત્ત પાંચાલ જનપદના કાપ્પિલ્ય નગરમાં રહેતો હતો. ૨. બ્રહ્મદત્તના જીવે પૂર્વજન્મમાં એક રાજાની ઋિદ્ધિ જોઈ એવો સંકલ્પ
કર્યો હતો - “જો મેં કોઈ સુકૃત નિયમપાલન અથવા તપશ્ચરણ કર્યું
હોય તો એના ફળસ્વરૂપ હું પણ આવો જ રાજા બનું.” ૩. બ્રહ્મદત્તને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન (પૂર્વજન્મનું જ્ઞાન) થયું, એનું બંને
પરંપરાઓમાં નિમિતભેદને છોડી સમાન-સરખું વર્ણન છે. ૪. બ્રહ્મદત્તના પૂર્વજન્મોનું વર્ણન બંને પરંપરાઓમાં એકસરખું જ મળે છે. ૫. બ્રહ્મદત્તનાં લગ્ન બ્રાહ્મણ-કન્યાની સાથે થયાં હતાં, આ વિષયમાં પણ
બંને પરંપરાઓની સરખી માન્યતા છે. ૬. બ્રહ્મદત્ત પશુ-પંખીઓની ભાષા સમજતો હતો, આ વાતનો ઉલ્લેખ
બંને પરંપરાઓમાં છે. ૭. વૈદિક પરંપરામાં પૂજનિકા નામની એક ચકલી દ્વારા બ્રહ્મદત્તના
પુત્રની આંખ ફોડી નાંખવાનો ઉલ્લેખ છે, જ્યારે કે જૈન પરંપરાના ગ્રંથોમાં એક પરિચિત બ્રાહ્મણના કહેવાથી એક ભરવાડ વડે બ્રહ્મદત્તની આંખો ફોડવાનો ઉલ્લેખ મળે છે.
આ કેટલીક સમાન માન્યતાઓ હોવા છતાં પણ બ્રહ્મદત્તના રાજ્યકાળના સંબંધમાં બંને પરંપરાના ગ્રંથોમાં મોટુ અંતર છે. હરિવંશમાં મહાભારતકાળના ઘણા પહેલાં બ્રહ્મદત્તના હોવાનો ઉલ્લેખ છે, પણ પણ એનાથી ઊંધું જૈન પરંપરાના આગમ આદિ ગ્રંથોમાં પાંડવોના નિર્વાણ પછીના ઘણા સમય પછી બ્રહ્મદત્તની હયાતીનો ઉલ્લેખ છે. પ્રત્યેક તીર્થકર, ચક્રવર્તી, બળદેવ, વાસુદેવ અને પ્રતિવાસુદેવનાં જીવન-ચરિત્રની સાથે-સાથે આ બધાનો કાળ જૈન પરંપરાના બધાં આગમો-ગ્રંથોમાં સમાનરૂપે આપવામાં આવ્યો છે. માટે જૈન સાહિત્યમાં એમના જીવનકાળના સંબંધમાં શંકા માટે અવકાશ નથી રહેવા પામતો. ભારત વર્ષની આ બે પ્રાચીન પરંપરાઓના માન્ય ગ્રંથોમાં અધિકાંશત : સમાનતા ધરાવતું આ બ્રહ્મદત્તનું વર્ણન ઉપલબ્ધ છે. આ સંબંધમાં ઇતિહાસકારો દ્વારા શોધતપાસ કરવામાં આવે તો ચોક્કસપણે આ પ્રાચીન ભારતીય ઇતિહાસની શૃંખલા કડીને જોડવામાં મદદગાર સાબિત થઈ શકે છે.• ૨૫૪ 9િ636969696969696969696969696969 જેન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
Titવના
-
- -
| SR No. | 005685 |
| Book Title | Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hastimal Maharaj |
| Publisher | Samyag Gyan Pracharak Mandal |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 434 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |