________________
તપ કરી દેવનું સ્મરણ કર્યું. હરિણગમેષી દેવ હાજર થયા. પૂછતાં કૃષ્ણએ કહ્યું: “હું ઈચ્છું છું કે, મારો એક નાનો ભાઈ હોય.”
દેવે કહ્યું : “દેવલોકમાંથી યુતિ થઈ એક જીવ તમારા સહોદર ભાઈના રૂપે જન્મ લેશે, પરંતુ બાળભાવમાંથી મુક્ત થઈ તરુણાવસ્થામાં પ્રવેશતાં જ તે અરિહંત અરિષ્ટનેમિ પાસેથી દીક્ષા લેશે.” પ્રસન્ન થઈ કૃષ્ણ પુત્ર થવાની વાત પોતાની માતાને જણાવી. યોગ્ય ઉચિત સમયે દેવકીએ પુત્રને જન્મ આપ્યો, જેમનું શરીર ગજતાળુ (હાથીના તાળવા) સમાન કોમળ-મૃદુ હોવાના લીધે એમનું નામ ગજસુકુમાલ રાખવામાં આવ્યું. યોગ્ય લાલન-પાલન અને દેખભાળથી તે તરુણાવસ્થામાં પ્રવેશ્યો.
દ્વારિકામાં સોમિલ નામનો એક બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તે ઘણો જ વિદ્વાન હતો. એની પત્નીનું નામ હતુ સોમશ્રી. એમની એક સોમા નામની કન્યા હતી, એક દિવસ કૃષ્ણ એમના અનુજ ગજસુકુમાલ સાથે અરિહંત અરિષ્ટનેમિનાં દર્શને જઈ રહ્યા હતા. રસ્તામાં એમણે સોમિલ બ્રાહ્મણની કન્યા સોમાને વસ્ત્ર-અલંકારોથી સુશોભિત થઈ સખીઓ સાથે રમત રમતી જોઈ. સોમાના રૂપથી અંજાઈ એમણે રાજપુરુષોને કહ્યું : “સોમિલ પાસે જઈ એની કન્યા માટે ગજસુકુમાલની વધૂ બનાવવાની યાચના કરી, એની અનુમતિથી અંતઃપુરમાં પહોંચાડી દો.”
ત્યાર બાદ કૃષ્ણએ એમના ભાઈ ગજસુકુમાલ સાથે સહસ્ત્રાપ્રવન ઉદ્યાનમાં જઈ પ્રભુને પ્રણામ કરી એમની દેશના સાંભળી, દેશના પૂરી થતા કૃષ્ણ એમના રાજભવનમાં પાછા ફર્યા. પણ ગજસુકુમાલ ત્યાં જ થોડા સમય સુધી રોકાઈને મનન-ચિંતન કરીને પછી પ્રભુ પાસે જઈ બોલ્યા : “પ્રભુ ! હું તમારી વાણી પર શ્રદ્ધા-પ્રતીતિ કરું છું, મારી ઇચ્છા છે કે માતા-પિતાની આજ્ઞા લઈ હું શ્રમણધર્મ અંગીકાર કરું.”
ભ. નેમિનાથે કહ્યું: “જેમાં તને સુખ મળે તેવું કર.” ગજસુકુમાલે ભવનમાં જઈ માતા પાસે પોતાના પ્રવ્રજિત થવાની અભિલાષા જણાવી. દેવકી એની વાત સાંભળી બેભાન થઈ ગઈ. કૃષ્ણએ આ વાત સાંભળી તો એને સમજાવવાનો પ્રયત્ન કરવા લાગ્યા : “હું મારુ સર્વસ્વ તારા ઉપર ન્યોછાવર કરું છું. તારે પ્રવજ્યા ધારણ કરવાની શી જરૂર છે ?” ૨૧૦ 9696969696969696969696969696969ી જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
