________________
મારા છ-છ પુત્રરત્ન મારાથી છીનવાઈ ગયા ને મળ્યા તે પણ એવી સ્થિતિમાં જ્યારે એમણે સંસારના બધા સંબંધો ત્યાગીને સંન્યાસ ધારણ કરી લીધો છે.’
દેવકીનો કરુણ વિલાપ સાંભળી અન્ય લોકો પણ ત્યાં આવી ગયા. આખી દ્વારિકામાં આ સમાચાર ફેલાઈ ગયા. બાકીના ચારેય મુનિ ભાઈઓ પણ ત્યાં આવી ગયા, અને દેવકીને સમજાવવા લાગ્યો કે - “સંસારમાં ન કોઈ કોઈની માતા છે અને ન કોઈ કોઈના પિતા. અહીં બધાં પ્રાણી પોત-પોતાનાં કર્મ-બંધનમાં બંધાઈ જન્મ-મરણના ચક્કરમાં ભ્રમણ કરતા રહે છે. પ્રાણી એક જન્મમાં કોઈના પિતા તો બીજા જન્મમાં એના પુત્ર બનીને જન્મ લે છે. એક જન્મનો સ્વામી બીજા જન્મમાં દાસ બની જાય છે. એક જન્મની માતા બીજા જન્મમા સિંહણ બની પૂર્વજન્મના પુત્રને મારી નાંખે છે. સંસારમાં મનુષ્ય કરોળિયાની માફક પોતાના જ બનાવેલા જાળામાં ફસાઈ આજીવન સંતપ્ત (દુઃખી) રહે છે, છૂટવા માંગે છે, છતાં પણ છૂટી શકતો નથી. સંસારની આ દારુણ અને ભયંકર સ્થિતિને જોઈને અમે લોકો વિરક્તિ પામ્યા. અમે ભ. નેમિનાથની પાસેથી સંયમ સ્વીકારી લીધો અને ત્યારથી સંસારના આવાગમનનાં મૂળ કારણ કર્મ-બંધનોને કાપવાના પ્રયાસમાં તલ્લીન છીએ.”
આ આખા વૃત્તાંતને સાંભળી કૃષ્ણએ રૂંધાયેલા અવાજે કહ્યું : “કેવી આશ્ચર્યજનક વાત છે .કે હું ત્રિખંડનો અધિપતિ રાજ્યશ્રીનો ઉપભોગ કરી રહ્યો છું અને મારા પોતાના જ સગા ભાઈ ભિક્ષાત્ર માટે ભટકી રહ્યા છે. ભાઈઓ, હવે એવું સમજો કે આજે જ આપણો નવો જન્મ થયો છે. આજથી આપણે સાતેય ભાઈઓ સાથે રહીને સંસારને નવી દૃષ્ટિથી જોઈએ, સાથે-સાથે સુખ-વૈભવનો લાભ લઈએ.”
વસુદેવે પણ કૃષ્ણની વાતનું સમર્થન કર્યું અને છએ છ મુનિઓને આગ્રહ કર્યો કે - “તેઓ શ્રમણજીવન ત્યાગી ફરીથી સંસારમાં આવી જાય” મુનિઓએ કહ્યું : “જે રીતે વાઘના પંજામાં ફસાયેલું હરણ એનાથી છટકીને, ફરી ક્યારેય એની પાસે નથી ફરકતું, એ જ રીતે વિષય-ભોગોના દારુણ જાળમાંથી નીકળીને હવે અમે ફરી એમાં ફસાવા નથી માંગતા. સાધુ-મુનિ પોતે દરેક પ્રકારનાં બંધનોને કાપે છે ઉજૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
૨૦૮ ૭૦૦
