________________
અભિનિષ્ક્રિમણ અને દીક્ષા
વર્ષીદાન પત્યા પછી નર-નરેન્દ્રો તથા દેવ-દેવેન્દ્રોએ પ્રભુનો અભિનિષ્ક્રમણ મહોત્સવ ઘણા આનંદ-ઉલ્લાસ અને અલૌકિક ઠાઠ-માઠથી ઉજવ્યો. પ્રભુનો નિષ્ક્રમણોત્સવની એ બહોળી જનમેદની રાજપથ પરથી પસાર થતી ઉજ્યંત પર્વતના પરમ રમણીય સહસ્રામ્રવનમાં પહોંચી અશોક વૃક્ષની નીચે રત્નજડિત પાલખીમાંથી ઊતરી નેમિનાથે એમનાં બધાં જ આભરણ ઉતારી દીધાં, જેને ઇન્દ્રએ કૃષ્ણને આપ્યાં. આ રીતે ૩૦૦ વર્ષ સુધી ગૃહસ્થપર્યાયમાં રહી શ્રાવણ શુક્લ છઠ્ઠના દિવસે પૂર્વાતમાં ચંદ્રની સાથે ચિત્રા નક્ષત્રના યોગમાં તેલે(અટ્ટમ)ની તપસ્યા સાથે પ્રભુએ જાતે જ પંચમુષ્ટિ લોચ કર્યો. શક્રએ પ્રભુના કેશોને ઊંચકી લઈ ક્ષીરસાગરમાં પધરાવી દીધા. ત્યારે પ્રભુએ સિદ્ધ-સાક્ષીથી સંપૂર્ણ સાવદ્ય-ત્યાગરૂપ પ્રતિજ્ઞા - પાઠનું ઉચ્ચારણ કર્યું. પ્રભુએ એક હજાર પુરુષો સાથે દીક્ષા ધારણ કરી, અને દીક્ષા ધારણ કરતા જ એમને મન:પર્યવ નામનું ચોથું જ્ઞાન પણ પ્રાપ્ત થયું. બીજા દિવસે સવારે પ્રભુએ ગોષ્ઠમાં વરદત્ત નામના બ્રાહ્મણને ત્યાં અષ્ટમતપનું પરમાશથી પારણું કર્યું. ‘અહો દાનમ્, અહો દાનમ્'નો દિવ્ય ઘોષનાદ થયો અને દેવતાઓએ પંચદિવ્યોની વૃષ્ટિ કરી. ત્યાર બાદ પ્રભુએ પોતાનાં ઘાતીકર્મોનો લોપ કરવાના સંકલ્પની સાથે તપ અને સંયમની સાધના શરૂ કરી અને અન્ય બીજા સ્થાને વિહાર કરી ગયા.
કેવળજ્ઞાન અને સમવસરણ
પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરી ૫૪ દિવસો સુધી જાત-જાતનાં તપ કરતાં રહીને પ્રભુ ઉજ્જ્વતગિરિ(રેવતગિરિ)માં પધાર્યા અને ત્યાં જ અષ્ટમતપથી ધ્યાનસ્થ થઈ ગયા. એક રાત્રિના ધ્યાનથી શુક્લ-ધ્યાનથી અગ્નિમાં મોહનીય, જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ વગેરે ઘાતીકર્મોનો નાશ કરી આસો કૃષ્ણ અમાસના પૂર્વાહ્ન કાળમાં ચિત્રા નક્ષત્રના યોગમાં એમણે કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન મેળવ્યું.
પ્રભુ અરિષ્ટનેમિને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થતાં જ દેવેન્દ્રોએ રૈવતક પર્વત ઉપર અનુપમ સમવસરણની રચના કરી. કૃષ્ણ પણ પોતાના ઉત્તમ હાથી
જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
૩૩ ૨૦૧
