________________
વિશાખા નક્ષત્રમાં કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન પ્રાપ્ત કર્યું. કેવળી બનીને એમણે દેવ-મનુજોની વિશાળ પરિષદમાં ધર્મદર્શના આપી અને જડચેતનનો ભેદ સમજાવતાં કહ્યું કે - “દેશ્ય જગતની બધી વસ્તુઓ અહીં સુધી કે તન પણ આપણું નથી. બાહ્ય વસ્તુઓને પોતાની માનવી જ દુઃખનું મૂળ કારણ છે.” એમના આ પ્રકારના સદુપદેશથી હજારો નર-નારી સંયમધર્મના આરાધક બન્યાં. પ્રભુએ ચતુર્વિધ તીર્થની સ્થાપના કરી ભાવ-અરિહંતપદને પ્રાપ્ત કર્યું.
પ્રભુના સંઘમાં ૯૫ ગણ અને ગણધર હતા, જેમાં પ્રમુખ વિદર્ભજી હતા. સાથે જ ૧૧૦૦૦ કેવળી, ૯૧૫૦ મન:પર્યવજ્ઞાની, ૯૦૦૦ અવધિજ્ઞાની, ૨૩૫૦ ચૌદપૂર્વધારી, ૧૫૩૦૦ વૈક્રિયલબ્ધિધારી, ૮૪૦૦ વાદી, ૩૦૦૦૦૦ સાધુ, ૪૩૦૦૦૦ સાધ્વીઓ, ૨૫૭૦૦૦ શ્રાવક તથા ૪૯૩૦૦૦ શ્રાવિકાઓ પણ પ્રભુના સંઘમાં હતા.
૨૦ લાખ પૂર્વ વર્ષની કુલ આયુમાંથી ૫ લાખ પૂર્વ વર્ષ કુમારાવસ્થામાં, ૧૪ લાખથી કંઈક અધિક પૂર્વ વર્ષ રાજાના રૂપમાં, ૨૦ પૂર્વાંગ ઓછા ૧ લાખ પૂર્વ સુધી સમ્યક્ચારિત્રનું પાલન કર્યા પછી જ્યારે એમને એમનો અંતિમ સમય નિકટ દેખાયો તો ૧ માસનું અનશન કરી પાંચસો મુનિઓની સાથે ચાર અઘાતીકર્મોનો નાશ કરી ફાગણ કૃષ્ણ સપ્તમીએ સિદ્ધ, બુદ્ધ અને મુક્ત થઈ નિર્વાણપદ પ્રાપ્ત કર્યું.
૧૧૨ ૩૨
卐
જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
