________________
ભગવાન શ્રી સુમતિનાથ
ચોથા તીર્થંકર ભગવાન અભિનંદન બાદ નવ લાખ કરોડ સાગર જેવી સુદીર્ઘાધિ (લાંબા સમય) પછી પાંચમા તીર્થંકર ભગવાન સુમતિનાથ થયા.
જમ્બુદ્વીપના પુષ્કલાવતી વિજયમાં સમૃદ્ધ અને સુખી લોકોથી પરિપૂર્ણ શંખપુર નામક એક સુંદર નગર હતું. ત્યાં વિજયસેન નામક રાજા રાજ્ય કરતા હતા. મહારાજ વિજયસેનની મહારાણીનું નામ સુદર્શના હતું. એમને કોઈ સંતાન ન હતું.
એક દિવસ કોઈક ઉત્સવ પ્રસંગે નગરના બધા વર્ગોના નાગરિકો આમોદ-પ્રમોદ માટે એક વિશાળ ઉદ્યાનમાં એકત્રિત થયા. પાલખીમાં આરૂઢ મહારાણી સુદર્શનાએ એ ઉદ્યાનમાં આંઠ વધૂઓથી ઘેરાયેલી એક મહિલાને મેળાનો આનંદ લેતાં જોઈ. એમણે ઉત્સુકતાવશ એ મહિલાના વિષયમાં જાણકારી માંગી. પરિચારિકાએ કહ્યું કે - “એ મહિલા આ નગરના શ્રેષ્ઠી નંદિષણની પત્ની સુલક્ષણા છે. એના બે પુત્ર છે અને આ આઠેય એની પુત્રવધૂઓ છે.”
આ સાંભળી મહારાણી સુદર્શનાના મનમાં પોતે નિઃસંતાન હોવાનું ઘણું દુ:ખ થયું. એને પોતાની પ્રત્યે ઘણી આત્મગ્લાનિ થઈ કે - તે એક પણ સંતાનની માતા ન બની શકી.’ તે વિચારવા લાગી કે - ‘એ મહિલાનું જીવન, યૌવન, ધન-વૈભવ, ઐશ્વર્ય શું કામનું, જેણે સંતાનસુખ ન જોયુ હોય.' આ પ્રમાણે વિચારતા મહારાણી અગાથ શોકસાગરમાં નિમગ્ન થઈ ગઈ. એને ઉદ્યાનનું વાતાવરણ સ્મશાનતુલ્ય પ્રતીત થવા લાગ્યું. તે તરત મહેલમાં પાછી ફરી. તે
રાજમહેલમાં પોતાના શયનકક્ષમાં પ્રવેશતાં જ મહારાણી ધ્રુસકેધ્રુસકે રડવા લાગી. એક દાસીએ તત્કાળ જઈ મહારાજને આ સ્થિતિથી અવગત (વાકેફ) કર્યા. મહારાજ આ સમાચાર સાંભળતાં જ મહારાણી સુદર્શનાની પાસે પહોંચ્યા. એમણે મહારાણીના દુ:ખનું કારણ જાણવાનો પ્રયાસ કર્યો. જેથી એ માટે જવાબદાર વ્યક્તિને દંડ આપવામાં આવે.
મહારાણીએ કહ્યું : “દેવ ! મારી આ સ્થિતિ માટે સ્વયં હું જ જવાબદાર છું. મને મારા આ નિરર્થક જીવનથી ગ્લાનિ થઈ રહી છે કે ૭. જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
૧૦૪ ૩૭
