________________
માંસભક્ષણદૂષણાષ્ટક
इत्थं जन्मैव दोषोऽत्र न शास्त्राद्वाह्यभक्षणम् । प्रतीत्यैष निषेधश्च न्याय्यो वाक्यान्तराद्गतेः ॥४॥ "पोक्षितं भक्षयेन्मांसं ब्राह्मणानां च काम्यया। यथाविधि नियुक्तस्तु प्राणानामेव वाऽत्यये" ॥५॥ | (વ્યુત્પત્તિની અપેક્ષાએ) ભક્ષકના ભક્ષ્ય તરીકે જન્મવારૂપ દેષ અહીં–શાસ્ત્રસમ્મત માંસભક્ષણમાં વ્યાજબી નથી (પણ) શાસ્ત્રમાં નહિ કહેવાએલા માંસભક્ષણની અપેક્ષાએ (ઉક્ત) દેષ તથા માંસભક્ષણને નિષેધ વ્યાજબી છે, કારણ કે શાસ્ત્રનાં બીજાં વાક્યોથી શાસ્ત્રસમ્મત માંસભક્ષણની સિદ્ધિ થાય છે. (મનુસ્મૃતિ જ કહે છે કે નીચેને ચાર પ્રસંગે દરેક માણસે માંસ અવશ્ય ખાવું.)
(દરેક માણસે) (૧) પ્રેક્ષિત માંસ–વૈદિક મંત્રો દ્વારા પ્રિક્ષણ” નામક સંસ્કાર પામ્યા પછી યજ્ઞમાં હણાયેલ પશુનું માંસ ખાવું (૨) બ્રાહ્મણોની ઈચ્છાખાતર (એકવખત) માંસ ખાવું (૩) (વ્યાધિને કારણે કે બીજા રાકના અભાવમાં) પ્રાણેને–દેહને નાશ થતો દેખાય ત્યારે માંસ ખાવું તથા (૪) (શ્રાદ્ધ વગેરેમાં) શાસ્ત્રવિધિ અનુસાર આમંત્રણ અપા ચેલ-જોડાયેલ માણસે (તેમાં વપરાતું) માંસ ખાવું.” - આચાર્ય ઉત્તર આપે છે –
अत्रैवासावदोषश्चेन्नित्तिर्नास्य सज्यते । अन्यदाऽभक्षणादत्राभक्षणे दोषकीर्तनात् ॥६॥
૧. મનુ મૃ. ૮૦ ૫. લો ૨૭ અહીં “વાડ” ને બદલે નાચવે પાઠ છે તથા સરખા યાજ્ઞવશ્ય સ્મૃતિ અધ્યાય ૧
. ૧૭૯,
