________________
કાવ્ય, સાહિત્ય, ન્યાય આદિ ચૌદ વિદ્યાના પારગામી હતા. તેથી પિતાની નાની ઉમરથી જ પુરેડિતતા અને વિદ્વત્તાને કારણે તેઓ રાજ્યમાન્ય અને લેકમાન્ય બન્યા હતા. પરંતુ પિતાને મળતા માનપાન અને જ્ઞાનપાનથી આપણા યુવાન પુરેડિતજી કુલ્યા માતા ન હતા. તેમણે એવી દઢ પ્રતિજ્ઞા કરી હતી કે “જેનું કથન હું ન સમજી શકું તેને હું શિષ્ય થાઉં.”
એકદા પુરોહિતજી રાજભવનમાંથી નીકળીને પિતાને ઘેર ચાલ્યા આવતા હતા. રસ્તામાં એક જૈન ઉપાશ્રય પડતા હતું. ત્યાં એક સાધ્વીજી સ્વાધ્યાય કરતાં બેઠાં હતાં એટલામાં પુરેહિતજી ત્યાંથી પસાર થયા. અચાનક કેટલાક શબ્દ તેમને કાને પડયા, પણ તેમનાથી તે શબ્દો સમજાયા નહિ તેથી વધારે ધ્યાન દઈ સાંભળવા ઊભા રહ્યા, પરંતુ તુંબડીમાંના કાંકરાની પેઠે શબ્દ સંભળાતા રહ્યા પણ સમજાયા નહિ.૧ પુરેડિતજીને પિતાની પ્રતિજ્ઞા તે પ્રત્યેક પળે યાદ હતી જ; તેથી સહેજ ગર્વ ગળ્યા હોય એમ સાધ્વીજી પાસે જઈને તેમણે પૂછ્યું “હે માતાજી! આપ બોલી રહ્યા છો તેને અર્થ શું છે? તે સમજાવવા કૃપા કરે
૧. તે વખતે સાધ્વીજી જે ગાથા બોલી રહ્યા હતા અને શ્રી હરિભદ્રજી જેને સમજી શક્યા ન હતા તે નીચે પ્રમાણે છે. ___ चक्किदुगं हरिपणगं पणगं चक्कीण केसवो चकी।
સવાશી વહુવારી ય વક્રી | અર્થ–પ્રથમ બે ચક્રવર્તી થયા, પછી પાંચ વાસુદેવ, પછી પાંચ ચક્રવતીઓ, તે પછી એક કેશવ-વાસુદેવ, પછી એક ચક્રી, તે પછી એક વાસુદેવ, પછી એક ચક્રવતી, ત્યારપછી એક વાસુદેવ અને બે ચક્રવતી પછી કેશવ અને છેલ્લા ચક્રવતી.
