________________
-
૨૧
પાંચ કારણે એ જ મુહૂર્તે બાર વર્ષને દેશવટે જવું પડે કે મહાસતી સીતા જેવી પવિત્ર પત્નીને બેબીને કારણે ત્યાગ કરવાનું રામને સૂઝે અથવા આદીશ્વર ભગવાન જેવા મહાસત્વશાળી, યુગપ્રવર્તકને એક વર્ષ સુધી અન્ન ન મળે એમાં કર્મ સિવાય બીજો ખુલાસો શક્ય જ નથી. એમાં કાળ અને સ્વભાવ અનુકુળ હતા, ઉદ્યમને વાંધે ન હતું, પણ આગલાં કર્મો નડયાં અને બાર બાર વર્ષ સુધી ઘોર ઉપસર્ગો ખમવા પડ્યા. એ સર્વની પાછળ કર્મને જ મહિમા છે. કર્મના દાખલાઓને કાંઈ પાર નથી. બહુ જૂજ દાખલા આપીશું. બાકી માટે કઈ પણ ચરિત્ર જોઈ લેવા ભલામણ કરી શકાય તેવી આ ઉઘાડી વાવ છે.
મોટા તીર્થકરોને માટે જોઈએ તે ઉપર જણાવ્યું તેમ ઋષભદેવ ભગવાનને એક વર્ષ સુધી અન્ન ન મળે એ શું બતાવે છે? બ્રહ્મદત્ત ચક્રીને દાખલ ભવિતવ્યતાવાદીએ આખે તે પણ કર્મનું ફળ જ બતાવે છે. સુભૂમચકીને સાતમે ખંડ સાધવાનું મન થાય અને સીધા નરકમાં જવું પડે એ કર્મને મહિમા અને કર્મનું સામ્રાજ્ય બતાવે છે. ભારત અને બાહુબળ જેવા સગા ભાઈઓ અને આદિનાથ ભગવાનના પુત્રે બાર બાર વર્ષ સુધી
લેહીની નદીઓ વહેવરાવે તે કર્મને મહિમા જ સૂચવે છે. સન- કુમાર જેવા રૂપાળાને રોગ થાય કે નળદમયંતીને વિયેગ રહે, વાસુદેવને જરાકુમાર મારે અને બળદેવ એને મૃતદેહને છ માસ સુધી માથા પર વહન કરે એ કર્મની અજબ શક્તિ દાખવે છે: ભગવાન શ્રીવીરને પરમ ભક્ત શ્રેણિક રાજા નરકે જાય, સત્યશીલ હરિશ્ચંદ્રને સ્મશાનમાં મૃતકને કર લેવું પડે કે માથે જળવહન કરવું પડે, કુબેરદત્ત-કુબેરદત્તાના વિચિત્ર ભયંકર પ્રસંગે બને એ સર્વની પાછળ કર્મને અચળ સિદ્ધાંત છે. ચંદનબાળાને કેશકલાપ કપાય અને એ રાજકુમારી હોવા છતાં ગુલામડી તરીકે નેકરી કરે કે સુભદ્રા જેવી સતીને માથે આળ આવે કે મદનરેખા
