________________
૩૫
(૫) આયુષ્યકર્મ – જે કર્મ આયુષ્યની મર્યાદાનું નિયમન કરે છે તે આયુષ્યકર્મ કહેવાય છે.
(૬) નામકર્મ – જેનાથી એકેન્દ્રિય આદિ ભિન્ન જાતિએ અને મનુષ્ય આદિ ભિન્ન ભિન્ન ગતિ તેમ જ શરીર, રૂપ, સ્વર આદિ વ્યક્તિત્વને ઘડતી ખામતે નક્કી થાય છે તે નામકર્મ છે. (૭) ગાત્રકર્મ – જે કર્મ ઉચ્ચ-નીચ ગાત્ર અને સામાજિક માલેા, માનમરતા નક્કી કરી આપે છે તે ગાત્રકર્મ કહેવાય છે. (૮) અન્તરાયકર્મ – દાન, લાભ, ભાગ, ઉપભોગ અને વી'માં અન્તરાય ઊભા કરવાનું કાર્ય કરે છે તે કર્મ અન્તરાયકર્મ, (તત્ત્વાર્થસૂત્ર ૮.૪).
-
જૈનાએ કમ'ની દશ અવસ્થાએ માની છે. તે નીચે પ્રમાણે છે. (૧) અંધ – કર્મીની અંધાવસ્થામાં, કમ પુદ્ગલાના આત્માની સાથે નીરક્ષીરસંબંધ હોય છે.
-
(૨) સત્તા – કમ`ની સત્તાવસ્થામાં, કમ પુદ્ગલે પાતાનું ફળ ન આપતાં કેવળ સત્તારૂપે રહે છે.
(૩) ઉદય – કમ`ની ઉદયાવસ્થામાં, કમ પુદ્ગલા પાતાનું ફળ આપવા તત્પર થાય છે અને પેાતાનુ ફળ આપે છે.
(૪) ઉદીરણા – ક*ની ઉદીરણાવસ્થામાં, કમ પુદ્ગલાને ખાસ પ્રયત્નવિશેષથી આત્મા તેમના નિયત સમય પહેલાં ફળ આપવા ઉન્મુખ બનાવે છે.
(૫) સંક્રમણ – કર્માંની સંક્રમણાવસ્થામાં, આત્માના ખાસ પ્રયત્નવિશેષથી એક ક་પ્રકૃતિનું અન્ય સજાતીયક્રમ પ્રકૃતિમાં પરિવર્તન થાય છે.
(૬)–(૭) ઉર્દૂ ના—અપવર્તના – કર્મીની તે અવસ્થા કે જેમાં તેની સ્થિતિ અને રસમાં વધારે થાય તે ઉદ્ભવના અને જેમાં ઘટાડો થાય તે અપવના. અહી પણ આ વધારે કે ઘટાડા આત્માના પ્રયત્નવિશેષથી થાય છે.
