________________
કર્મની ઉત્તર પ્રવૃતિઓ
૧૨૩ છે. જેમ પથ્થરને થાંભલે કઈ કાળે નમે નહિ, એને વાળ અશક્ય કે દુશક્ય ગણાય, તે આકરો આ માનને પ્રકાર છે. એની અક્કડાઈ, એની ડંફાસ, એની અહમિંદ્રતા આવી આકરી હોય અને જીવે ત્યાં સુધી જરા પણ નરમાશ વગર એવી ને એવી ચાલુ રહે
અનંતાનુબંધી માયા વાંસના મૂળની ગાંઠ જેવી આકરી હોય છે. એ ગાંઠ ચાલુ વાંકી જ રહે. એ કપાય પણ પિતાની વાંકાઈ છેડે નહિ. અનંતાનુબંધી માયાવી ઢેગ, દગો, દેખાવ આખા જીવનપર્યત નભાવે રાખે અને કપટજાળમાં એવા ને એવા રહે.
અનંતાનુબંધી લેભને કરમજી રંગ સાથે સરખાવ્યું છે. કસુંબી લાલ રંગ હોય, તેને હજાર પાણીએ દેવામાં આવે કે તેના પર ગમે તેટલે સાબુ લગાડવામાં આવે તે રંગ જેમ જાય નહિ તેમ અનંતાનુબંધી લેભ ધરાવનાર માણસ વસ્તુ પરને પ્રેમ કે માલિકી હક મરે ત્યાં સુધી મૂકે નહિ. આવા પ્રકારને પરિગ્રહ પ્રેમ પ્રાણને વસ્તુના સંપર્કમાં અને તાબામાં આખા જીવન સુધી રાખે. આવી રીતે ચાર પ્રકારના અનંતાનુબંધી કષાયની હકીકત જાણવી. એમના સંબંધમાં આપેલા દાખલાને બહુ સમજીને વિચારવા ગ્ય છે. આ અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ ચાર કષાયોને કાળ સામાન્યતઃ એક વર્ષને ગણાય. અવિરતિના ગયા પછી ત્યાગભાવ થાય. ત્યાગભાવ પછી અંશત્યાગ કરવામાં આવે તેને દેશવિરતિ ગુણ કહ્યો છે. સર્વ-- થા ત્યાગી સાધુના ત્યાગના પ્રમાણમાં શ્રાવકને ત્યાગ અંશતઃ હોય છે. આવા દેશવિરતિ ગુણને આ અપ્રત્યાખ્યાની વર્ગને કોઈ પણ કષાય અટકાવે. એ કષાયને પરિણામે ભવાંતરમાં પ્રાણ તિર્યંચની ગતિમાં ભટકે.
આ ચારે અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ વર્ગના કવાયાને સમજવા માટે સરસ દાખલાઓ આપવામાં આવ્યા છે. અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ ક્રોધને પૃથ્વીમાં–જમીનમાં પડેલી ફાટ સાથે સરખાવી શકાય. જમીનમાં
