________________
૧૨૪
જૈન દષ્ટિએ કર્મ ચીરાડા પડ્યા હોય તે બીજે વરસે વરસાદ થાય ત્યારે પૂરાય, એવા પ્રકારને આ કોધ છે.
અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ માનને હાડકાં સાથે સરખાવેલ છે. હાડકાને વાળવું હોય કે વળેલ હાડકાને સીધું કરવું હોય તે લગભગ એક વરસ સુધી તેના પર તેલની માલિશ કરવામાં આવે ત્યારે એ વળે છે, એ પ્રમાણે આ અપ્રત્યાખ્યાની વર્ગનું માન કરનાર પ્રાણી વરસ સુધી અક્કડ રહે છે અને નમતાં નમતાં બાર. માસને સમય કાઢી નાંખે છે. બાહુબળિને બાર માસ સુધી અભિમાન રહ્યું તે સ્થિતિ પરત્વે હતું, પણ એને રસ આ અપ્રત્યાખ્યાની માનના વર્ગને ન હતે.
અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ માયા મેંઢાના શિંગડા જેવી છે. એને વળ દઢ હોય, એની વાંકાઈ કાઢતાં કાઢતાં પણ સહેજે વરસ નીકળી જાય.
અને અપ્રત્યાખ્યાનાવરણ લેભ ગાડાના પૈડાની ધરીમાં જે કીલ લાગે એના જે આકરે હોય છે. એ કાળે ખરડા જે કીલ કપડાને ચૂંટે તે એને કાઢતાં કાઢતાં ઘણી મહેનત પડે. એને સાબુ લગાડે તે કીલ વધારે ફેલાતે જાય. એ આ અપ્રત્યાખ્યાની લભ છે.
પ્રત્યાખ્યાનાવરણ ચારે કપાયે ઉપરના પ્રમાણમાં ઓછા આકરા હોય છે. પણ તે પણ સંસાર સન્મુખ જ હોય છે. સર્વસંગત્યાગને આપણે સર્વવિરતિ કહીએ છીએ. પંચ મહાવ્રત ધારણ કરનાર અને સંસારના સંબંધથી અલગ રહેનાર સાધુપણાને, એના સર્વવિરતિ ગુણને આ પ્રત્યાખ્યાન કષા અટકાવે છે. સામાન્ય રીતે એને સમય ચાર માસ ગણાય છે. એને વશ પડેલ પ્રાણી સંસારપરિભ્રમણમાં મનુષ્યગતિમાં જવા યોગ્ય કર્મોને ગ્રહણ કરે.
પ્રત્યાખ્યાનાવરણ વર્ગને કોઈ ધૂળની રેખા જોવે છે. ધૂળમાં લીટે દેરી નિશાની કરી ધૂળને છેદી પાડી હોય તે વાયુના વાવાથી કે એવી અન્ય રીતે કાળાંતરે ભેગી થાય તેવે આ છે સમજ
