________________
[૯]
ધર્મમંગળ આ પ્રકારની માન્યતાએ આજ સુધીમાં જગતમાં જે અનર્થો ઉપજાવ્યાં છે તે તપાસે તે તમને એમજ લાગશે કે ક્રમાં ક્રૂર અત્યાચારીઓ કરતાં પણ આપણા પિતાના દુરાગ્રહએ આ દુનિયા ઉપર અનેકગણું ભયંકર આક્ત ઉતારી છે. અમુક ધમને, એ ધર્મના મૂળગ્રંથને અને એ ધમેં સ્વીકારેલા ઈશ્વરને માને, એની સન્મુખ માથું ઝુકાવે, નહિતર પ્રાણદંડ સ્વીકારવા તૈયાર થઈ જાઓ એવી ધમકીઓ અપાયેલી અને સાચેસાચ હજારો-લાખે નિર્દોષનાં લેહીથી ધરતી રંગાઈ ગએલી. એવી હકીકતે ઈતિહાસમાં આલેખાઈ છે. એકાંતવાદની જ આ ફર લીલા છે.
એકાંતવાદની આવી અનિષ્ટતા જોઈને જ ભગવાન મહાવીરે અહિંસાની સાથે અનેકાંતવાદને સ્વર્ગીય મહિમા પણ બતાવ્યું. અહિંસા કરતાં એનું જરા યે ઓછું મૂલ્ય ન આંકતા. અહિંસા અને અનેકાંતવાદના વજી જેવા પાયા ઉપર જૈન દર્શન ઊભું છે. જે તાત્વિક પ્રશ્નોના કઈ રીતે સમાધાન થઈ શકતાં નહોતાં–શંકાઓના વાદળ વધુ ને વધુ ગાઢ બનતાં હતાં તેના સમાધાન અનેકાંતથી જ શક્ય બની શકશે અને શંકાના વાદળ વીખેરવાને પણ અનેકાંત જ સમર્થ છે એમ ભગવાન મહાવીરે પ્રધ્યું છે. આજે ઘણુ વાર આપણને પૂછવામાં આવે છે કે “જૈન ધમનું કેઈ એવું પુસ્તક છે કે જેની અંદર જૈન ધર્મને બધે સાર આવી જાય, બીજું કંઈ વાંચવું જ ન પડે.” બીજા ધર્મોમાં ધર્મ વિષયક એકેક ગ્રંથ એ હોય છે.
