________________
[ પર]
ધર્મમંગળ:
હાયય કરવાથી કંઈ વળવાનું નથી–જીવન નિરર્થક નથીજીવનનું પણ ધ્યેય હોય છે. તું તને સતત પરાધીન માની ન લેતું-તું મરવા માટે જ નથી જન્મે તું સંપૂર્ણ સ્વતંત્ર અને અજર-અમર છે.” જીવનમાં એ પ્રેરણા અનંત દીપરાશિની ગરજ સારે છે–અંધકારમાં આથડતા માનવીના માર્ગમાં પ્રકાશ પાથરે છે. નિરાશાને લીધે ભાંગી ગએલા હૈયામાં વાની શક્તિ ભરે છે.
સાંસારિક વેદના જ એને બાહ્ય રંગ-રાગસુખવિલાસની મૂચ્છીમાંથી જગાડે છે અને અંતરમાં ઊંડે ને ઊંડે ઉતરવાની પ્રેરણા આપે છે. મિત્ર અને વિરોધીઓથી તરછોડાયેલા–સર્વત્ર તિરસ્કાર પામતા માનવીને એ કહે છેઃ “આ દુઃખની પાછળ સુખનું એક સરોવર છલકાઈ રહ્યું છે. દુખથી ડરીને હતાશ ન બનતે. આજે તને ભલે ઘર અંધકાર દેખાતે હેય, તે પણ તારે માટે સ્વર્ગીય પ્રકાશ રાહ જોઈ રહ્યો છે. તું અમૃતને જ અધિકારી છે.”
દુઃખ અથવા વેદના નામે ઓળખાતી આ વસ્તુ આકસ્મિક કે અર્થરહિત છે એમ કેણ કહે છે? એ ભયાનક છે–અરુચિકર છે, પણ અનિષ્ટકર છે એમ જે કોઈ કહે તે તેને નાસ્તિક અથવા વિચારશુન્ય જ કહેવું પડે. દુખ અંતરાય ઊભા કરે છે એમ પણ ન કહેવાય–નવા
માર્ગ શોધવાની અને નવી તાકાત પુરાવવાની એમાં એ સ્વાભાવિક સત્તા રહેલી છે. દુઃખ જીવનમાં જડતા ભરી દે છે એમ કેઈ કહે છે તે પણ માનવા જેવી વાત નથી.
