________________
જીવનને મૂળ પ્રશ્ન
[ પ ] આ જમાનામાં કે આ દેશમાં જ દુઃખ કે વિષાદની ઝડીઓ વરસે છે અને બીજા દેશે કેરા રહી જાય છે એમ માની લેવાનું નથી. દરેક યુગ અને દરેક દેશને આવા અનુભવે થયા છે અને તેમાંથી જ અલોકિક આદર્શો અને તેની સિદ્ધિના માર્ગ સૂઝયા છે.
તૃષાતુરને પાણીને એક પ્યાલે મળતાં કેટલો આનંદ થાય છે? સહરા જેવા સૂકા રણમાં મુસાફરી ખેડતા કોઈ પ્રવાસીને કપાણી ઝંખતા એ મુસાફરને પાણીની કીંમત પૂછે તે પાણીના એક પ્યાલા માટે ગમે તે ભેગ આપવા તૈયારી બતાવશે. તૃષા છે એટલે તે મૂલ્ય વિનાના પાણીની આટલી કીંમત છે. આત્મા જે આવી તરસથી તરફડતો ન હોત તો ધર્મનું મૂલ્ય કોણ આંકત? એક સંસ્કૃતકવિએ પ્રભુની સ્તુતિ કરતાં એક સ્થળે એવી મતલબનું કહ્યું છે કે “પ્રભુ ! આ લેકે આપના ચરણમાં માથું નમાવે છે તે કંઈ આપની ઉપર ઉપકાર કરવા નહિ. તેઓ સંસારમાં અનેકવિધ સંતાપથી એવા દાઝયા છે કે એમને આપના શરણ વિના બીજે કયાંઈ ટાઢક નથી વળતી એટલે જ આપની છત્રછાયા નીચે દેડી આવ્યા છે. ઉનાળામાં ગરમીથી બળતે માનવી જેમ ચંદ્રકિરણને આશ્રય લે તેમજ તેઓ આપના આશ્રયે આવ્યા છે.”
દુઃખ અને વેદનાના અનુભવે જ સંસારમાં ધમની શેાધ કરી છે. એ ધર્મ જ પ્રાણધારીને પળે પળે હિમ્મત, આશ્વાસન અને ધૈર્ય આપે છે કે “દુઃખથી ગભરાઈ જઈને
