________________
સમ
[ ૨૧ ]
ઘણીવાર જે ઠગારું અને મુશીબતમાં મૂકનારું બને છે તે ઘણું ઓછું થઈ જાય. દ્રવ્ય પ્રત્યેની માહ–મમતારૂપી નાગચૂડમાંથી સમાજના માટો ભાગ છૂટી જાય.
એ રીતે જો સંયમની સાથે સેવાભાવ ભળે તે દૂધમાં સાકર ભળ્યા જેવું થાય-દ્રવ્યસંચય કર્યો હાય તા. જ સઘળી સુખસામગ્રી અને અનુકૂળતા મળી રહે એ વિચાર માનવતાના ઘાતક છે. આજે અર્થશાસ્ત્ર અને રાજકારણ પરસ્પરમાં એવા ગુંચવાઈ ગયા છે કે એકલી આર્થિક સૂઝવણના કે એકલી રાજનીતિના વિચાર જ નથી આવતા. આજના યુગમળે અથવા તેા આજની સરકારી રાજનીતિએ દ્રવ્યના મહિમા ઘણેા વધારી દીધા છે. ધનની માહિનીએ જાણે કે સૌની ઉપર એક જાતની ભૂરકી નાખી દીધી છે. આપણા સામાજિક સંબામાં આત્મીયતાભરી જે સહાનુભૂતિ ઉભરાતી હતી તે આજે લાભ-લાલચના અગ્નિસ્પથી ઘણે ભાગે સૂકાઈ જવા પામી છે. શ્રમયુગના શ્રેષ્ઠીઓ નિર્લોભ કે નિષઁન તા ન હતા—એમણે ધનના ભંડારી ભર્યાં હતાં; પરંતુ એમણે ધનના જે સદુપયેાગ કર્યા છે તે જોતાં એ ધનભંડારાની માલીકી કેાઈ એક વ્યક્તિ કે એક કુટુંબની નહિ પણ સમસ્ત સમાજની હતી એમ લાગ્યા વિના ન રહે. શ્રમણુ–તપસ્વીઓના ઉપદેશ અને પ્રેરણાના મળે એ ધનકુબેરોએ સામાન્ય લાગે પ@ાગ ભાગવવા છતાં મુખ્યત્વે તે સમાજની વિવિધ જરૂરિયાત પૂરી પાડવામાં જ ધનની સાર્થકતા જોઈ છે. એવા મહાનુભાવાનાં જે
