________________
[૧૦]
ધર્મમંગલા
ની પરંપરા ઊભી કરી વાળે છે. લેભ-લાલચના હાથમાં જે કેઈએક વાર બંદી બને છે તે સહેજે છૂટી શકતું નથી.
તમે પૂછશે કે “ત્યારે શું અમારે સુખ માત્રને સદતર ત્યાગ કરે સુખને માત્ર મૃગજળ જેવું જ માની લેવું?”
સુખ મેળવવાને, આનંદમાં તરબળ રહેવાને પ્રાણીમાત્રને જન્મસિદ્ધ હક છે એની કોઈ ના નથી પાડતું. પણ સુખના વિષયમાં બુદ્ધિમાનેએ શેડો તે વિવેક રાખવો જ જોઈએ. દારૂ કે ગાંજાને વ્યસની સુખની આશાએ માદક પદાર્થોનું સેવન કરે છે પણ એ સુખ પરિણામે કેવી દુર્દશા તરફ લઈ જાય છે તે કોણ નથી જાણતું? ક્ષણિક, અસ્થાયી ઠગારા સુખને સુખ કહેવું એ નરી ભ્રમણા છે. એ છેતરપીંડીમાંથી બચવું હોય તે માણસે નિત્ય અને અનિત્ય સુખને વિવેક રાખવો જોઈએ. એ વિવેકને જ શાસ્ત્રોએ અંતરના દીપક તરિકે ઓળખાવે છે.
એક દાખલો આપું. ધારે કે એક જુવાન પરદેશમાં ગ છે.મા-બાપની, નેહી–આપ્તજનની, ભાઈભાંડુની શીળી છાંય મૂકીને પરદેશમાં વેપાર-ધંધો કરે છે. એના મનમાં એક જ અભિલાષા હોય છે જે ડી મૂડી થઈ જાય તે પાછો સ્વદેશ જઉં અને વૃદ્ધ માતાપિતાને નિશ્ચિત બનાવીને તેમની યથાશક્તિ સેવા-સુશ્રુષા કરું. પરદેશમાં એને બરાબર
ઠતું નથી, પણ એનું ધ્યેય તે દ્રવ્યસંચયનું છે. રાતદિવસ મહેનત કરે છે. ભાગ્યયોગે થોડું ધન કમાય છે. એવામાં કુસંગતને ચેપ એને લાગે છે.
