________________
[ ૧૦૬ ]
ધર્મમંગળઃ
પણ ભાગ્યે જ કોઈને ફુરસદ હશે, જાણે કે અંગનું એક અવયવ છૂટું પડી ગયું હોય તેમ આપણે સમાજ અલગ પડી ગયા છે. એ જીવે છે અને ગતિ પણ કરે છે, પરંતુ દેશકાળના પ્રવાહમાં ઘસડાયા વિના નથી રહેવાતું તેથી જ તે ગતિશીલ અને જીવંત લાગે છે. બાકી એનામાં પ્રાણશક્તિનું જે બળ હેવું જોઈએ, પુરુષાર્થને જે ઉલ્લાસ ધબક જોઈએ, યમ-નિયમની જે સ્વર્ગીય છટા છવાઈ જવી જોઈએ તેવું કંઈ દેખાતું નથી. આ સમાજ થોડો વખત ટકે તે પણ એ પિતાને પ્રભાવ શી રીતે પાડે? જેને ધર્મ પ્રાણવાન હોય તે ધર્મના અનુયાયીઓને સમાજ પણ એટલો જ પ્રાણવાન હોય. સમાજ આપણી પારાશીશી છે. ધાર્મિકતામાં યથાર્થ રંગ કે આતાપ કેટલે આ તે સામાજિક સંબંધમાં દેખાઈ અનવે જોઈએ. તમે " વિદ્વાન હો કે ધનવાન હો, તપસ્વી છે કે કમાગી હે પણ ધમકરણ તેમજ ધાર્મિક ગુણવૃદ્ધિની સાથે સમાજના સંગઠન અને સંપ, સમાજની કુશળતા અને કેળવણી તરફ તમારી દષ્ટિ જવી જોઈએ, સામાજિક સં૫, સંગઠનની કીંમત સમજાશે એટલે સમાજમાંથી જ એવા ઉદાર, સેવાભાવી પુરુષ પાકશે કે જે ધર્મ અને સમાજને એક સૂત્રે બાંધી, બીજા બંધુ સમાજોને એક ન આદર્શ પાઠ ભણાવશે.
