________________
૮૧ વિટગેન્સ્કીન – WITTGENSTEIN
૧
૧૦ મી બેઠકના ત્રીજા પુસ્તક તરીકે જર્મન લેખક લુડવગ વિટગેન્સ્કીનનું ‘Tractatus Logico Philosophicus ' પુસ્તક રજૂ કરું છું. આ ચાપડી ગાંડપણની બાબતમાં છેક છેલ્લી ડિગ્રી પ્રાપ્ત કરનાર તથા સાઈકીઆટ્રી, સાઇકોઍનાલિસીસ વગેરે માનસિક ઉપચારપદ્ધતિઓની શક્તિની મર્યાદાની બહાર ચાલ્યા ગયેલા તથા જેમને કાંઈ ઈલાજ જ થઈ શકે તેમ નથી તેવા લોકો માટે છે. દુનિયામાં જેટલાં પુસ્તકો અસ્તિત્વમાં છે તેમાં અઘરામાં અઘરું આ પુસ્તક છે. મહાન અંગ્રેજ ફિલસૂફ મૂર, તથા બીજો મહાન ફિલસૂફ – માત્ર ઇંગ્લૉન્ડના જ નહિ, પણ આખી દુનિયાના મહાન ફિલસૂફ બર્ટ્રાન્ડ રસેલ, એ બંનેએ કબૂલ કર્યું છે કે, વિગેન્સ્કીન અમે બંને કરતાં કાંય ઊંચી કક્ષાનેા માણસ છે.
લુડવિગ વિટગેટીન આમ તેા વહાલ ઊપજે તેવે માણસ છે. હું તેને વિક્કારતા નથી તેમજ મને તેના પ્રત્યે કશે। અણગમે પણ નથી. મને તે ગમે છે, તેમજ હું તેને ચાહું પણ છું – પરંતુ તેની ચાપડીને નહિ! તેની ચોપડી તે મેટીકુસ્તી-યુદ્ધ જેવી છે. ઘણા વખત બાદ કોઈક વાર તમને એકાદ વાકય મળી આવે જે તમારામાં જ્ઞાન-પ્રકાશ ઉજાળી મૂકે, દાખલા તરીકે — “ જે બેલી શકાય એવું
૧. અધ્યાત્મજ્ઞાનની શેાધમાં ડૂબેલા – ખીજી બધી ભાખતાનું ભાન ભૂલી એક જ ધ્યેય પાછળ ગાંડા બનેલા ? – સ’૦
૧૫૦
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
