________________
80. ભરત અને કૈકેયીની દીક્ષા અને મોક્ષ
ભરતજીની સ્ત્રી પરિવાર સાથે જલક્રીડા એક દિવસ ભરતે રામચંદ્રજીને પ્રણામપૂર્વક કહ્યું- “આપની આજ્ઞા મુજબ આજ સુધી રાજ્યભારનું ગાડું ચલાવ્યું છે. મારી ઇચ્છા આ પ્રમાણેફરીથી રાજ્યભાર સંભાળતા રહેવાનો રામનો આગ્રહ તો પિતાશ્રીની સાથે જ દીક્ષા ગ્રહણ કરવાની હતી. પરંતુ પિતાશ્રી તેમજ સાંભળીને ભરતજી ત્યાંથી નીકળવા તૈયાર થતા હતા, ત્યાં જ સીતા, આપની આજ્ઞાની શૃંખલામાં હું બંધાયેલો હતો. હવે હું સંસારથી પૂરેપૂરો વિશલ્યા, વગેરેનારીવૃંદે જલક્રીડા માટેવિનંતિ કરી. ભરત દીક્ષા લેવાની વિમુખ થઈ ગયો છું. આ સંસારરૂપી કાદવમાં ખેંચી રહેવાની મારી જરા વાત ભૂલી જાય, તે માટે આ બધું આયોજન કરાયું હતું. પોતાના પણ ઇચ્છા નથી. હવે આપ રાજ્ય ચલાવવાનો ભાર સ્વીકારો અને રાણીવાસનામોથી પૂરેપૂરાવિરક્તહોવાછતાંપણતેમની ભાભીઓના મને દીક્ષા લેવાની રજા આપો.”
આગ્રહને વશ થઈ તેઓ જલક્રીડા કરવા ગયા. ભરતની આવી વાતો સાંભળીને રામની આંખોમાંથી આંસુની
જલક્રીડા પૂરી કરીને તેઓ સરોવરના કાંઠે ઉભા હતા, ત્યાં ધાર વહેવા લાગી. તેઓ ગદગદ કંઠે બોલ્યા- “હે બંધુ ! તું શું એમ
એક ભવનાલંકાર નામનો મદ ઝરતો હાથી આવી પહોંચ્યો. પણ ભરતને માને છે કે હું રાજ્ય લેવા માટે અહીં અયોધ્યા પાછો આવ્યો છું ? હું તો જોતાંવેંત તેનો બધો મદ ઉતરી ગયો. એટલામાં ત્યાં દેશભૂષણ અને માત્ર આપણી માતાઓનું મનદુ:ખ દૂર કરવા અને તને મળવાની કુલભૂષણ નામના બે મુનિઓ પધાર્યા. રામે તેમને પ્રશ્ન પૂછ્યોઆશાથી આવ્યો છું. જો તું રાજ્યનો ત્યાગ કરતો હોય, તો તું સાથે ભરતને જોવા માત્રથી પેલો હાથી ઉન્માદ રહિત કેવી રીતે થયો?” તે સાથે અમારો પણ ત્યાગ કરી રહ્યો છે. શું તું એમ માને છે કે અમે તારા
કેવળજ્ઞાની મુનિઓએ ભરતના ર્ન પૂર્વભવનું વર્ણન વિસ્તારથી કર્યું કે વિયોગનું દુઃખ સહન કરી શકશું ? નહિ...કદાપિ નહિ.... હે ભાઈ ! પર્વજન્મમાં ભરત અને હાથીનો સંબંધ હતો. તેથી ભરતને જોતાં જ પહેલાની જેમ હજુ પણ મારી આજ્ઞા માની રાજ્યનું પાલન પોષણ પેલા હાથીને પોતાના પૂર્વભવનું જાતિસ્મરણ થયું અને તેથી તે શાંત કરો.”
થઈ ગયો.
* પૂર્વભવ માટે જુઓ પરિશિષ્ટ નં. ૭ Jain Education Interfational
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org