Sambodh Prakaran Part 03

SR No.: 005626
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Total Pages: 354
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 6 MB

Page 82

૬૭.
અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ શ્રાવક ધર્મ અધિકાર નિર્ણય વિનાના સચિત્તના ત્યાગમાં વિશિષ્ટતા ઘટતી નથી. (વસ્તુતઃ તેને દરેક સચિત્ત વાપરવાની છૂટ રહે છે, માટે જ નામ નક્કી કરવાથી અમુક સિવાયના બીજા દરેક સચિત્ત પદાર્થોનો જાવજીવ સુધી ત્યાગ થતાં સ્પષ્ટ રીતિએ વિશેષ ફળ મળે છે. કહ્યું છે કે
पुष्फ-फलाणं च सं, सुराइमंसाण महिलिआणं च । जाणंता जे विरया, ते दुक्करकारए वंदे ॥१॥
“જેઓએ પુષ્પોનો, ફળોનો, મદિરાનો અને માંસ વગેરેનો સ્વાદ તથા સ્ત્રીસંભોગનો રસ ચાખ્યો છે (અર્થાત જેણે તે તે પદાર્થ ભોગવ્યા છે) અને તેથી તેના રસાસ્વાદને જાણે છે, છતાં તેનો ત્યાગ કરે છે તેઓ દુષ્કરકારક (મહાસમર્થ) છે. તેઓને હું વાંદું છું.” (અર્થાત્ વિષયોના રસોને ચાખ્યા પછી છોડવા દુષ્કર છે, માટે ઉત્તમ શ્રાવકે વિષયોને ભોગવ્યા પહેલાં જ શક્ય હોય તેટલો વિશેષ ત્યાગ કરવો હિતાવહ છે.)
સચિત્તમાં પણ નાગરવેલનાં પાનનો ત્યાગ કરવો મુશ્કેલ છે, બીજી સચિત્ત વસ્તુઓ પ્રાયઃ થોડા કાળમાં અચિત્ત થતી જોવાય છે, પણ પાન તો પાણીથી નિરંતર ભીંજાયેલા રહેવાથી સચિત્ત જ રહે છે. તે ઉપરાંત તેમાં કુંથુ આદિ બીજા ત્રસ જીવોની પણ ઘણી વિરાધના થાય છે, માટે પાપભીરુ શ્રાવકે પાનને તજવું હિતકર છે, છોડી ન શકાય તો પણ રાત્રે તો તે નહિ જ વાપરવું; આમ છતાં જો કોઇને રાત્રે પણ તેની જરૂર પડે, તો તેને દિવસે જોઈ-તપાસી રાખવાં. એમ યતનાની મુખ્યતા રાખવી. બ્રહ્મચારીએ તો નાગરવેલનાં પાન કામોદ્દીપક હોવાથી તજવાં જ જોઈએ, વસ્તુતઃ સચિત્તના ભક્ષણથી “અનેક જીવોની હિંસા થાય એ મોટું પાપ છે, કારણ કે–પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય પણ સચિત્ત હોય ત્યાં સુધી તેના એક પણ પત્ર-ફળ કે બીજ વગેરેના ઉપયોગથી પણ અસંખ્યાતા જીવોની હિંસાનો સંભવ છે. સિદ્ધાંતમાં કહ્યું છે કેजं भणिअं पज्जत्तण-निस्साए वुक्कमंत अपजत्ता । जत्थेगो पज्जत्तो, तत्थ असंखा अपज्जत्ता ॥१॥
અપર્યાપ્ત જીવો પર્યાપ્તાની નિશ્રામાં ઉપજે છે, તેમાં પણ જ્યાં એક જીવ પર્યાપ્તો હોય, ત્યાં અસંખ્યાતા બીજા અપર્યાપ્તા હોય છે.”