________________
૧૪૦
જ્ઞાનપદ ભજીએ રે
स्वद्रव्यगुणपर्याय-चर्या वर्या परान्यथा ॥
इति दत्तात्मसंतुष्टि-मुष्टिज्ञानस्थितिर्मुनेः ॥५॥ સ્વપજ્ઞ બાલાવબોધઃ
स्वद्रव्य क० पोतानो शुद्धात्मद्रव्य । स्वगुण क० पोताना ज शुद्ध . ज्ञान-दर्शन-चारित्रगुण । स्वपर्याय क० पोताना ज शुद्ध अर्थ-व्यंजनपर्याय तेहमां । चर्या क० परिणति ते । वर्या क० भली । परा कं० परद्रव्य-गुण-पर्यायमां परिणामग्रहण उत्पत्तिरूप चर्या ते । अन्यथा क० भली नहीं। इति क० ए प्रकारइं । दत्तात्मसंतुष्टिः क० दीधो छई आत्मानई संतोष जेणीई एहवो। मुष्टिज्ञान क० संक्षेप रहस्यज्ञान तेहनी । स्थिति क० मर्यादा। मुनेः क० साधुनइं । ५ उक्तं च- "आत्मैव दर्शनज्ञानचारित्राण्यथवा यतेरित्यादि ।
યોગશાસ્ત્ર, પ્રકાશ ૪, શ્લો. ૧ અર્થ : પોતાના શુદ્ધ આત્મદ્રવ્યમાં, પોતાના જ શુદ્ધ જ્ઞાનદર્શન-ચારિત્ર ગુણમાં, પોતાના જ શુદ્ધ અર્થ-પર્યાય અને વ્યંજનપર્યાયમાં પરિણતિ (ચર્ચા) તે ભલી (શ્રેષ્ઠ) છે; પર દ્રવ્ય-ગુણપર્યાયમાં તે તે પદાર્થના પરિણામોને ગ્રહણ કરવારૂપ અને ઉત્પત્તિરૂપ ચર્યા (પરિણતિ) તે ભલી નથી, અન્યથા છે; એ પ્રકારે, જેણે આત્માને સંતોષ દીધો છે એવી મુનિની પુષ્ટિજ્ઞાન એટલે કે સારરૂપ રહસ્યજ્ઞાનની દશા હોય છે. ૫
કહ્યું પણ છે, “પતિ (મુનિ) માટે આત્મા જ દર્શન-શાન-ચરિત્ર છે” વગેરે.
રહસ્યાર્થ પ : આત્મદ્રવ્યના ગુણપર્યાયની પર્યાલોચના કરવી જ શ્રેષ્ઠ છે, બીજી નકામી બાબતમાં વખત ગુમાવવો યુક્ત નથી.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
