________________
૩૮
उपजीव्यधनं लुंचन् दंड्याश्चाष्टगुणैस्ततः । उत्तमेन भवेहंडश्चौरं जारं च मुंचतः ॥ १९ ॥ मृतांगोत्सृष्टविक्रेता गुरोस्ताडयिता नरः । भूपयानासनस्थायी दंड्यः स्यादुत्तमेन च ॥ २० ॥ नेत्रभेदनकर्ता यो दंड्यः पंचशतेन सः । जीवतो द्विजरूपेण शूद्रस्याष्टशतो दमः ॥ २१ ॥ पराज्जेतापि यो मन्ये जितोस्मीत्यभिमानतः ।। राजद्वारे तमाकृष्य दंडयेद्विगुणेन च ॥ २२ ॥
મોટો અપરાધ કર્યો હોય તેમ છતાં પણ સ્ત્રી, બ્રાહ્મણ તથા તપસ્વીઓનાં અંગ છેદ કે વધ કરવો નહિ, પરંતુ દેશનિકાલ કરવા વાણીઓ થઈને માંસ વેચે, અથવા ખોટું સોનું વેચે તેનું પ્રથમ અંગ કાપીને જલ્દીથી દંડ કરવો, મનુષ્યના પ્રાણ લેનારા ચોરના જેટલા દંડને યોગ્ય છે. તેના કરતાં અર્થો દંડ ગાય, હાથી, ઉંટ ઈત્યાદિ મોટાં પ્રાણિયોના વધનો છે. નાનાં પ્રાણીને મારનારને બસો દ્રામના સિક્કાનો દંડ કરવો. મૃગ પક્ષીનો નાશ કરનારને પચાસ દ્રામના સિક્કાનો દંડ કરવો, બકરા, ઘેટાં અને ગધેડાને મારી નાંખનારને પાંચ માસા સોનાથી દંડવો. કુતરા તથા ભુડિયાને મારનારનો બે માસા દંડ કરવો. ન ભક્ષણ કરવાની વસ્તુ બ્રાહ્મણ ભક્ષણ કરે તો તેને ઉત્તમમાં ઉત્તમ દંડ કરવો. ક્ષત્રિયને મધ્યમ અને વૈશ્યનો કનિષ્ટ દંડ કરવો. શૂદ્રનો વૈશ્યના કરતાં અર્થો દંડ કરવો. રાજાની નિંદા કરનાર તેનું અનિષ્ટ બોલનાર તથા તેના ખાનગી વિચારોને ઉઘાડા પાડનાર અને રાજાના ભંડારને લઈ લેનાર તથા રાજાની શત્રુતા કરનારની જીભ કાપી લઈ દેશમાંથી કાઢી મૂકવો. રાજાના નામની સહી કરે તેનો ઉત્તમ દંડ કરવો. પોતાની સ્ત્રીને કલંક આવશે એવા ભયથી અથવા રાજાના દંડના ભયથી ઘરમાં જાર પેઠો હોય અને તેને ચોર છે એમ જુદું કહે તો તે કહેનારનો પાંચસે દંડ કરવો.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
